Trong 9 tháng đầu năm 2022, cả nước có 43 người tử vong do mắc bệnh dại, trong đó, tỉnh Bến Tre có đến 12 ca, nhiều nhất cả nước. Ở 7/9 huyện, thành phố của tỉnh đều xuất hiện bệnh này. Riêng bệnh dại trên chó mèo, toàn tỉnh đã ghi nhận 8/8 mẫu bệnh phẩm dương tính (TP. Bến Tre có 3 mẫu; huyện Chợ Lách, Mỏ Cày Nam mỗi nơi có 2 mẫu và huyện Châu Thành có 1 mẫu).
Năm ngoái, tỉnh Bến Tre còn phát hiện hơn 11.490 người phơi nhiễm với virus dại tại các điểm tiêm ngừa; riêng trong 8 tháng qua có đến hơn 11.230 ca phơi nhiễm. Hiện nay, virus gây bệnh dại đã lưu hành trong cộng đồng và có nguy cơ bùng phát.
Theo các ngành chức năng, nguyên nhân số ca mắc bệnh dại tại tỉnh Bến Tre tăng cao nhất cả nước là thời gian qua, địa phương tập trung công tác phòng chống dịch COVID-19 nên có phần lơ là, chưa quan tâm thích đáng tới việc phòng chống bệnh dại. Toàn tỉnh có hơn 200.000 con chó, mèo nhưng tỷ lệ tiêm phòng hiện nay chỉ đạt hơn 47% so tổng đàn; người dân còn có thói quen nuôi chó mèo thả rông, không tiêm phòng và kiểm tra vật nuôi khi mắc bệnh dại. Một số trường hợp bị chó mèo cắn không đi đến cơ sở y tế điều trị dự phòng, xử lý theo các biện pháp dân gian…
Ông Nguyễn Văn Buội, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre cho rằng: “Tâm lý của người dân, chính quyền cơ sở cũng còn chủ quan lơ là nên để xảy ra các trường hợp tử vong trong thời gian qua. Trong thời gian tới, nguy cơ bệnh dại vẫn còn có khả năng bùng phát tại những ổ dịch cũ, do mầm bệnh đã lưu hành rộng rãi trong môi trường. Nhận thức về phòng bệnh đối với một số người nuôi chưa cao, tỷ lệ đàn chó mèo tiêm phòng còn thấp không đáp ứng miễn dịch. Hiện tại, virus gây bệnh dại đã lưu hành trên địa bàn 9/9 huyện, thành phố. Phần lớn chó cắn người gây tử vong là chó thả rong, không được tiêm phòng vaccine phòng bệnh dại”.
Người dân tỉnh Bến Tre có thói quen nuôi chó thả rông, không tiêm phòng vaccine nên khi bị chó cắn dễ dàng gây bệnh dại cho người. Ảnh: VOV
Bà Mai Thị Hồng, người dân ở phường 7, TP. Bến Tre nuôi 4 con chó kiểng cho biết, cứ 6 tháng là mua vaccine về tiêm phòng cho đàn chó nên rất yên tâm dù bệnh dại có nguy cơ bùng phát. Bà Hồng chia sẻ: “Tiêm phòng rất cần thiết cho chó với người luôn. Mình mua vaccine về tiêm cho chó, chó đã tiêm ngừa ổn định, mình lỡ bị cắn cũng không có mang bệnh dại cho người”.
Ngành thú y tỉnh Bến Tre là đơn vị chủ công trong công tác phòng chống bệnh dại trên đàn vật nuôi, nhất là công tác quản lý đàn chó mèo, tổ chức tiêm phòng vaccine và lấy mẫu xét nghiệm tầm soát bệnh dại. Toàn tỉnh đã có 7 ổ dịch bệnh dại cấp xã đang được cơ quan thú y giám sát ở các xã Phú Túc (huyện Châu Thành), thị trấn và xã Cẩm Sơn (huyện Mỏ Cày Nam), phường 7, phường An Hội (TP. Bến Tre), xã Hòa Nghĩa, Vĩnh Thành (huyện Chợ Lách). Đến nay, có 5 ổ dịch đã hoàn thành các giải pháp chống dịch và đã công bố hết dịch.
Về công tác phòng chống bệnh dại, ông Trần Quang Thái, Chi Cục trưởng Chi Cục Chăn Nuôi - Thú y tỉnh Bến Tre cho biết thêm: “Để phòng chống bệnh dại, tỉnh Bến Tre phải quản lý được chó, mèo; người nuôi chó mèo phải tổ chức tiêm phòng triệt để. Từ nay đến năm 2025 phải tiêm phòng đạt tỷ lệ 70%; từ 2025-2030 phải tiêm 80% tổng đàn. Không để vật nuôi thả rông nơi công cộng, đi ra ngoài phải có dây xích, rọ khớp mỏ; đồng thời người bị có cắn tuyệt đối phải đi tiêm phòng, điều trị dự phòng. Chi cục Chăn nuôi - Thú y tỉnh sẽ tổ chức tiêm phòng các khu vực nguy cơ cao trước, tiêm cho tất cả mèo và chó”.
Trước diễn biến phức tạp của bệnh dại, Bộ Y tế đã có công văn tăng cường công tác phòng chống dại gửi các tỉnh, thành phố trên cả nước. Bộ Y tế nêu rõ bệnh dại hiện vẫn là một trong số các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây dịch có số tử vong ở người cao nhất trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Hàng năm thế giới có trung bình 60.000 ca tử vong do dại.
Tại Việt Nam, giai đoạn 2017 - 2021 trung bình mỗi năm có 76 người tử vong, giảm 15% so với giai đoạn 2012 - 2016. Tuy nhiên năm nay, dịch bệnh xuất hiện và tăng cao đột biến ở những tỉnh vốn không phải là khu vực trọng điểm về dại.
Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam (WHO) cũng thông tin, trong 8 tháng đầu năm 2022, Việt Nam đã ghi nhận 40 trường hợp tử vong. Số trường hợp tử vong từ năm 2017 đến năm 2021 vẫn tăng ở 20 tỉnh so với giai đoạn 2011 - 2016.
Bộ Y tế phân tích nguyên nhân trực tiếp gây tử vong do dại trên người chủ yếu là do người bị động vật nghĩ dại cắn không tiêm phòng vắc xin. Nguyên nhân gián tiếp là do tỉ lệ tiêm vắc xin phòng dại trên đàn chó, mèo còn thấp; công tác quản lý đàn chó, mèo ở một số địa phương còn lỏng lẻo.
Cụ thể, theo báo cáo của cơ quan chuyên ngành thú y, từ đầu năm 2022 đến nay, tỉ lệ tiêm vắc xin phòng dại chỉ đạt khoảng 40% tổng đàn chó, mèo. Trong khi đó, để ngăn chặn bệnh dại lây sang người cần đạt tỉ lệ tiêm phòng trên động vật ít nhất 70% trong 2 năm liên tiếp.
Bộ Y tế nhận định nguy cơ bùng phát bệnh dại trên người tại các khu vực nói trên và lây lan sang các khu vực khác là rất lớn.
Vì vậy, Bộ Y tế đề nghị UBND các tỉnh, thành chỉ đạo Sở Y tế tăng cường giám sát chặt chẽ các trường hợp bị chó, mèo nghi dại cắn.
Đồng thời, tuyên truyền và vận động người dân đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và tiêm phòng vắc xin dại kịp thời.
Sở Y tế các tỉnh, thành cũng được yêu cầu tăng cường tiếp cận của người dân với vắc xin phòng dại và huyết thanh kháng dại trên người; tiếp tục mở rộng và tăng cường các điểm tiêm vắc xin phòng dại để đảm bảo ít nhất một huyện/thị xã có một điểm tiêm.
Đối với các tỉnh có nguy cơ cao, thành lập thêm các điểm tiêm vắc xin phòng dại tại tuyến xã để tăng tỉ lệ tiêm vắc xin phòng dại sau phơi nhiễm (nếu cần thiết).
Về phía Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cũng được yêu cầu trong công tác giám sát và xử lý ổ dịch dại trên động vật, kịp thời chia sẻ thông tin để Sở Y tế chủ động phòng chống lây nhiễm sang người.
Tăng cường truyền thông cho người nuôi chó, mèo các biện pháp đảm bảo an toàn cho người ở các khu vực công cộng, tránh để trường hợp chó cắn người gây hiệu quả nghiêm trọng; truyền thông về lợi ích của việc tiêm vắc xin phòng bệnh dại cho động vật để tăng tỉ lệ bao phủ vắc xin lên ít nhất 70% tổng đàn.
Bộ Y tế cũng đề nghị UBND các tỉnh thành xem xét miễn phí hoặc hỗ trợ một phần chi phí tiêm vắc xin phòng dại sau phơi nhiễm cho người nghèo, người cận nghèo, người dân tộc thiểu số, người có công với cách mạng, người tham gia phòng chống dịch dại ở những vùng có nguy cơ cao.
Vũ Hạnh (T/h)
