Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra công bố dịch Covid-19 không còn được coi là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng gây quan ngại quốc tế hôm 5/5/2023 dựa trên các chỉ số quan trọng như số lượng người bệnh tử vong và tỷ lệ tử vong do Covid-19 đã giảm nhanh và ổn định trong thời gian gần đây. Đồng thời, số lượng người bệnh phải nhập viện và trường hợp nặng, đòi hỏi điều trị tích cực đã giảm đáng kể. Điều này cho thấy những biện pháp kiểm soát dịch bệnh mà thế giới triển khai đạt được kết quả tích cực.
Tuy nhiên, việc kết thúc tình trạng khẩn cấp toàn cầu không đồng nghĩa với việc dịch bệnh đã hoàn toàn kết thúc. Covid-19 vẫn tiếp tục là một đại dịch và vi-rút vẫn đang tiếp tục biến đổi. Mỗi tuần, hàng trăm nghìn người mắc bệnh và hàng nghìn người tử vong vẫn được ghi nhận trên toàn thế giới. Ngoài ra, một người nhiễm trong số mười người có thể phải đối mặt với tình trạng hậu Covid-19, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng cuộc sống.
Do đó, việc kết thúc tình trạng khẩn cấp toàn cầu chỉ là một bước chuyển để giảm các biện pháp hạn chế di chuyển, trong khi các quốc gia vẫn cần duy trì biện pháp phòng, chống dịch bệnh và không được lơ là.
Đã có một số quốc gia hiểu sai thông điệp từ WHO và không áp dụng các biện pháp phòng ngừa. Các nước cần áp dụng một chiến lược ứng phó với Covid-19 một cách phù hợp hơn. Thay vì duy trì trạng thái khẩn cấp, cần chuyển sang quản lý bệnh Covid-19 giống như các bệnh truyền nhiễm khác, đồng thời đánh giá nguy cơ một cách thường xuyên.
Việt Nam đạt được kết quả tốt trong việc kiềm chế sự gia tăng các ca nặng, nhập viện và tử vong nhờ tỷ lệ tiêm chủng ở mức cao. Nhưng hiệu quả bảo vệ của vắc-xin có thể giảm dần theo thời gian, do đó, WHO đã khuyến nghị tích hợp vắc-xin phòng Covid-19 vào chương trình tiêm chủng quốc gia cho nhóm nguy cơ cao.
Trong thời gian tới, Việt Nam cần duy trì tinh thần cảnh giác và không chủ quan trong việc kiểm soát Covid-19. Các biện pháp phòng ngừa như đeo khẩu trang, giữ khoảng cách xã hội, rửa tay thường xuyên và hạn chế các hoạt động tập trung vẫn là cách hiệu quả để giảm sự lây lan của vi-rút. Đồng thời, cần tăng cường năng lực xét nghiệm và theo dõi tiếp xúc để phát hiện sớm và cách ly các trường hợp nhiễm bệnh.
Việc chấm dứt tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng của Covid-19 là một tin tức gây quan ngại quốc tế, nhưng đáng để ăn mừng. Tại nhiều nơi, người dân đang tổ chức các sự kiện ăn mừng, tin rằng dịch bệnh đã kết thúc. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm để xem xét lại các biện pháp ứng phó toàn diện đã triển khai đối với đại dịch này.
Chúng ta cần nhìn vào những thành tựu của quốc gia trong cuộc chiến này. Cần nhận định đúng, Covid-19 vẫn tiếp tục là một mối đe dọa và việc công bố kết thúc tình trạng khẩn cấp chỉ đơn giản là khẳng định rằng chúng ta cần phải tăng tốc và lập kế hoạch cho quản lý dài hạn đối với vi-rút này.
Qua quá trình ứng phó với Covid-19, Việt Nam đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm và bài học quý. Chúng ta cần xem xét cách cải thiện hệ thống y tế và năng lực xét nghiệm, bảo đảm sẵn sàng đối phó với bất kỳ tình huống khẩn cấp nào trong tương lai. Ngoài ra, nâng cao nhận thức và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa cũng là điều rất quan trọng. Việc tăng cường nghiên cứu và phát triển vắc-xin, cùng với việc tích hợp vắc-xin Covid-19 vào chương trình tiêm chủng quốc gia, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm sự lây lan của vi-rút. Ngoài ra, duy trì một hệ thống theo dõi tiếp xúc hiệu quả và khả năng phản ứng nhanh chóng cũng sẽ đóng góp ngăn chặn sự lan truyền của dịch bệnh.
Trong bài phát biểu, Tổng Giám đốc WHO nhấn mạnh, đại dịch này đã và đang để lại những vết sẹo sâu đậm trên toàn cầu và tác động mạnh mẽ đến sức khỏe, kinh tế và xã hội của mọi quốc gia. Để tránh lặp lại những sai lầm trong quá trình ứng phó với đại dịch Covid-19, cần cam kết với các thế hệ tương lai rằng chúng ta sẽ không quay trở lại chu kỳ hoảng loạn và bỏ bê, làm tổn thương thế giới của chúng ta.
Thay vào đó, phải tiến về phía trước với một cam kết chung để đối mặt với những mối đe dọa chung thông qua một phản ứng chung. Để thực hiện cam kết này, cần tăng cường sự hợp tác và đoàn kết quốc tế; chia sẻ thông tin, tài nguyên và kinh nghiệm sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vi-rút và cách ứng phó hiệu quả với nó. Ngoài ra, cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để phát triển các phương pháp phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị mới.
Một khía cạnh quan trọng khác là tăng cường hệ thống y tế và phòng, chống dịch bệnh, nâng cao khả năng phát hiện, giám sát và phản ứng nhanh chóng đối với các dịch bệnh mới nổi, đồng thời tăng cường hệ thống chăm sóc y tế cơ bản và cung cấp đủ tài nguyên cho việc chữa trị và bảo vệ sức khỏe của cộng đồng.
Trong cuộc họp khẩn giữa Bộ Y tế Việt Nam với đại diện WHO tại Việt Nam, Trung tâm dự phòng và kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, chiến lược của Việt Nam đối với Covid-19 được nêu rõ là: duy trì năng lực quốc gia và xây dựng kế hoạch hành động quốc gia, bảo đảm sẵn có các nguồn lực như vắc-xin, phương tiện chẩn đoán và điều trị để ứng phó với các tình huống bùng phát dịch; tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn và phòng, chống lây nhiễm trong bệnh viện, chú trọng bảo vệ người bệnh thuộc nhóm nguy cơ cao như người cao tuổi, người có bệnh nền và phụ nữ mang thai; lồng ghép tiêm vắc-xin phòng Covid-19 vào chương trình tiêm chủng quốc gia, tăng cường tiêm chủng cho nhóm nguy cơ cao và lưu ý về việc tiêm nhắc lại, đặc biệt là đối với nhóm di biến động, người mắc bệnh nền, người suy giảm miễn dịch và phụ nữ mang thai; huy động sự vào cuộc của chính quyền địa phương và các ban ngành đoàn thể.
Triển khai lồng ghép giám sát bệnh Covid-19 vào giám sát bệnh viêm phổi và duy trì báo cáo số liệu; theo dõi sự biến đổi của vi-rút thông qua giải trình tự gen và nghiên cứu sâu hơn về tình trạng hậu Covid-19.
Phát triển chiến lược quản lý dài hạn đối với Covid-19 dựa trên bối cảnh và đánh giá nguy cơ. Tiếp tục duy trì truyền thông về các hoạt động phục hồi sau đại dịch và hiểu đúng về dịch Covid-19; truyền thông các vấn đề liên quan đến mức độ nghiêm trọng của dịch và cân nhắc chuyển đổi phân loại bệnh từ nhóm A sang nhóm B.
Tiếp tục dỡ bỏ các biện pháp về giới hạn y tế liên quan đến di chuyển dựa trên đánh giá nguy cơ của quốc gia. Covid-19 vẫn chưa thành bệnh theo mùa vì các nước vẫn xảy ra ca bệnh vào nhiều thời điểm khác nhau và khó dự đoán. Bệnh vẫn còn khá mới và chưa có quy luật rõ ràng, khó dự báo và còn nhiều điều chưa biết về nó vì vậy cần áp dụng cách tiếp cận theo thời điểm tùy theo tình hình dịch một cách thận trọng.
Với cách tiếp cận này, Bộ Y tế cần sớm đưa ra một chiến lược quản lý dài hạn đối với Covid-19, trong đó điều chỉnh các kịch bản ứng phó với dịch, đồng thời xây dựng một khung hành động với các biện pháp cụ thể để đối phó với các tình huống dịch bùng phát, thực hiện giám sát thường xuyên đối với Covid-19.
Ngoài ra, công tác tuyên truyền cần tập trung vào tình hình dịch bệnh, tiếp tục thực hiện tốt nguyên tắc “2K” (khẩu trang và khử khuẩn) kèm theo vắc-xin, điều trị và sử dụng công nghệ, cũng như nâng cao ý thức của người dân đặc biệt tại các cơ sở y tế, trên phương tiện công cộng, nhà ga, bến xe và các địa điểm, sự kiện tập trung đông người. Phối kết hợp các biện pháp một cách tổng thể mới có thể giúp bảo đảm khả năng kiểm soát dịch, giảm nguy cơ bùng phát và quá tải hệ thống y tế xuống mức thấp nhất trong thời gian tới.
