Theo Ban tổ chức, Lễ hội Lam Kinh 2022 nhằm kỷ niệm 604 năm Khởi nghĩa Lam Sơn, 594 năm Vua Lê đăng quang, 589 năm ngày mất của Anh hùng dân tộc Lê Lợi và kỷ niệm 10 năm được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt (2012-2022). Lễ hội Lam Kinh được tổ chức trong 3 ngày, từ 16-9 đến 18-9 (tức ngày 21, 22, 23-8 âm lịch).
Vào cuối thu năm 1406, giặc Minh đưa 80 vạn quân chia làm 2 mũi vượt qua biên giới phía Bắc vào xâm lược nước ta, lập nên chế độ cai trị ngoại bang tàn bạo, hà khắc. Với tinh thần yêu nước, Lê Lợi đã dựng cờ khởi nghĩa, tập hợp sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, chống quân xâm lược, bảo vệ giang sơn. Trải qua 10 năm chiến đấu gian khổ, khởi nghĩa Lam Sơn đã phát triển thành cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc trên quy mô toàn quốc và giành thắng lợi hoàn toàn vào cuối năm 1427.
Sau khi đất nước thanh bình, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, lấy niên hiệu là "Thuận Thiên thừa vận, Duệ Vân Anh Vũ đại vương", khôi phục quốc hiệu Đại Việt, đóng đô ở Đông Đô (Hà Nội), mở ra một vương triều thịnh trị, hưng vượng bậc nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam, kéo dài tới 360 năm.
Sau 6 năm lên ngôi, ngày 22 tháng 8 năm Quý Sửu (tức ngày 5-9-1433) Lê Lợi băng hà khi mới 49 tuổi. Thi hài ông được đưa về an táng tại Vĩnh Lăng đất Lam Sơn.
Trải qua hàng trăm năm, năm 1430, Lê Thái Tổ đổi tên vùng đất Lam Sơn thành Lam Kinh. Kể từ đó, các kiến trúc điện, miếu... cũng bắt đầu được xây dựng tại đây, gắn với hai chức năng chính là điểm nghỉ chân của các vua Lê khi về cúng bái tổ tiên, đồng thời, cũng là nơi ở của quan lại và quân lính thường trực trông coi Lam Kinh và khu tập trung lăng mộ của tổ tiên, các vị vua, hoàng thái hậu nhà Lê và một số quan lại trong hoàng tộc. Đến nay, những công trình kiến trúc Hậu Lê ở Lam Kinh gần như bị tàn phá chỉ còn lại phế tích là những nền móng, lăng mộ. Nhưng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, nhiều hạng mục di tích đã được nghiên cứu, bảo tồn nguyên trạng, chống xuống cấp, nhiều hạng mục di tích đã được phục dựng, phục hồi, tu bổ, dần dần tái hiện phần nào diện mạo trước đây của Lam Kinh. Trong số đó có Chính điện Lam Kinh, công trình kỳ vĩ bằng gỗ lim, với nhiều hạng mục bên trong được làm bằng vàng thật. Tháng 4/2022 Chính điện Lam Kinh (thuộc khu di tích lịch sử, văn hóa và kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt Lam Kinh, huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa) đã chính thức mở cửa đón khách du lịch tham quan, chiêm bái sau 12 năm phục hồi, tôn tạo.
Trước đó, Chính điện Lam Kinh được khởi công tu bổ, tôn tạo từ năm 2010, trên diện tích hơn 1.600m2. Chính điện hình chữ Công, gồm Tiền điện - Quang Đức (với ý nghĩa là tài cao, đức độ của vua Lê Thái Tổ sẽ muôn đời tỏa sáng); Trung điện - Sùng Hiếu (tôn sùng đạo hiếu) và Hậu điện - Diên Khánh (vun đúc sự tốt lành của vương triều nhà Lê).
Theo lãnh đạo của Ban Quản lý di tích, Chính điện Lam Kinh sau khi phục dựng, tu bổ đã trở thành công trình kiến trúc bằng gỗ lớn nhất và phức tạp nhất tại tỉnh Thanh Hóa, với khối lượng gỗ lim hơn 2.000m3.
Đến nay có khoảng 21 hạng mục công trình gồm: Chính điện Lam Kinh và các lăng mộ, nhà bia, các tòa Thái miếu, Nghi môn, sân Rồng, thềm Rồng, cầu Bạch, đền thờ Lê Lai và một số hạng mục như hồ Như Áng, giếng cổ, sông Ngọc, cảnh quan thiên nhiên... đã được tu bổ, tôn tạo và bảo vệ, với kinh phí lên đến hàng trăm tỉ đồng.
Đáng chú ý, bên trong chính điện, các đồ thờ, vật dụng được phục dựng và sơn son thếp vàng với giá trị hơn 40 tỉ đồng.
Được biết, trong khuôn khổ Lễ hội Lam Kinh 2022 và Kỷ niệm 10 năm di tích lịch sử Lam Kinh được công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt sẽ có các sự kiện như trưng bày tư liệu, hình ảnh kỷ niệm 10 năm (từ ngày 10-9 đến 20-9, tại Khu di tích lịch sử Lam Kinh và khu di sản Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội). Lễ dâng hương và tế lễ tại đền thờ vua Lê Thái Tổ, khu lăng mộ, các tòa thái miếu (huyện Thọ Xuân), đền thờ Lê Lai (huyện Ngọc Lặc), thái miếu Nhà hậu Lê và tượng đài Lê Lợi (TP Thanh Hóa) sẽ diễn ra trong 2 ngày 16 và 17-9 (tức ngày 21, 22-8 âm lịch); lễ dâng hương làm giỗ Bà hàng dầu trên đỉnh núi Lam Sơn (núi Dầu) vào ngày 18-9 (tức ngày 23-8 âm lịch) theo nghi thức truyền thống.
Mở đầu là phần lễ, nghi thức rước kiệu truyền thống. Tiếp đó là lễ dâng hương kính cáo Đức Thái Tổ Cao Hoàng Đế. Cuối cùng là đọc chúc văn tưởng nhớ công lao của Vua Lê Thái Tổ và các tướng sĩ nghĩa quân Lam Sơn.
Sau phần lễ là chương trình nghệ thuật với chủ đề “Hào khí Lam Sơn - tỏa sáng trường tồn”, gồm 3 chương, tái hiện một giai đoạn lịch sử hào hùng và những công lao to lớn của người anh hùng áo vải Lê Lợi cùng các tướng sĩ, nhân dân đã đánh đuổi giặc Minh xâm lược, giành độc lập tự chủ và xây dựng đất nước phát triển hưng thịnh.
Ngoài ra, các nghệ nhân, diễn viên, nghệ sĩ sẽ trình diễn trò Xuân Phả, múa đèn Đông Anh, diễn tấu cồng chiêng huyện Ngọc Lặc, múa bát dân tộc Dao nhằm thể hiện sự phong phú, đa sắc màu trong kho tàng di sản văn hóa xứ Thanh.
Ban tổ chức lễ hội cũng tổ chức nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, hấp dẫn, tổ chức dịch vụ lữ hành, quảng bá du lịch Thanh Hóa gắn với Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Lam Kinh, Khu di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ, Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Bà Triệu, Sầm Sơn, suối cá thần…
Lễ hội nhằm tri ân Anh hùng dân tộc Lê Lợi, các vua Lê, các tướng sĩ và nhân dân có công lao đóng góp trong lịch sử dựng nước và giữ nước.
Đồng thời giới thiệu, quảng bá nét đẹp về vùng đất, con người xứ Thanh, giá trị của di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh, du lịch của tỉnh Thanh Hóa tới bạn bè, du khách trong nước và quốc tế.
Lễ hội Lam Kinh được tổ chức trong 3 ngày, từ 16/9 đến 18/9 (tức ngày 21, 22, 23/8 âm lịch)./.
