Vào tháng 5/2018, công trình chôn lấp rác thải tại xã Xuân Bình, huyện Như Xuân được khởi công xây dựng với nguồn kinh phí hơn 12 tỷ đồng từ vốn sự nghiệp môi trường. Dự án do UBND huyện Như Xuân làm chủ đầu tư với công suất xử lý theo thiết kế đạt 7 - 9 tấn rác/ngày, khi đi vào hoạt động, dự án sẽ giải quyết vấn đề rác thải sinh hoạt cho người dân xã Xuân Bình, Bãi Trành và các vùng phụ cận của huyện Như Xuân.
Đến tháng 4/2019 công trình chính thức hoàn thành và được UBND huyện Như Xuân đã bàn giao lại cho UBND xã Xuân Bình quản lý. Thế nhưng, đã hơn 3 năm trôi qua, công trình này mới chỉ xứ lý được 2 xe rác, hoạt động trong 3 ngày.
Công trình xử lý rác thải bị bỏ hoang được đặt tại xã Xuân Bình, huyện Như Xuân, Thanh Hóa.
Một người làm bảo vệ ở đây cho biết: “Sau khi bàn giao công trình, các đoàn của huyện cũng đã về thử nghiệm lò đốt rác, nhưng lò không thể chạy được vì dòng điện lưới 1 pha được đấu nối từ bên ngoài vào quá yếu. Lò chỉ đốt được vài xe rác rồi để không cho tới giờ. Hiện nay, thi thoảng họ đưa rác về đây và xử lý bằng cách đổ xăng đốt lộ thiên, gây khói bụi, ô nhiễm môi trường”.
Hiện nay, các hạng mục của lò đốt rác có trị giá gần 12 tỷ đồng này đều vô cùng sơ sài, hư hỏng và lộ dấu hiệu xuống cấp nhanh chóng. Do hơn 3 năm không được sử dụng, vận hành, bảo dưỡng và sửa chữa định kỳ nên lò đốt rác đã bị hoen gỉ, dây cáp ống khói bị đứt, cột ống khói bị đổ gãy. Điện cung cấp cho khu lò đốt yếu, các thiết bị vận hành đốt không còn hoạt động. Đường vào do rải đá dăm nên đã bị mưa, lũ xói mòn nhiều đoạn…
Bốn khu nhà gồm phòng bảo vệ, nhà quản lý, nhà vệ sinh và nhà vận hành lò đốt bỏ hoang, hư hỏng, dột nát. Ổ điện nhiều chỗ bị vỡ, dễ xảy ra tình trạng rò rỉ điện. Trong khuôn viên của lò đốt rác, rác thải được tập kết ngổn ngang do thu gom từ trước nhưng chưa được xử lý. Thực trạng này gây lãng phí tiền của và tài nguyên đất đai.
Nhiều trang thiết bị đã bị xuống cấp nghiêm trọng.
Dù được đầu tư các máy móc, thiết bị để xử lý rác đảm bảo vệ sinh môi trường nhưng công trình hơn 12 tỷ đồng trong khi không phát huy tác dụng do xử lý thủ công bằng hình thức chôn lấp và đốt đang có nguy cơ ảnh hưởng tới đời sống của người dân ở hai xã Bãi Trành và Xuân Bình.
Một người dân ở xã Xuân Bình cho biết, nhiều gia đình trên địa bàn xã đã đào hố trong vườn để chôn lấp rác sinh hoạt. Với những loại rác khó phân hủy như túi nilon, chai nhựa thì cứ khoảng nửa tháng lại tập trung đốt một lần. Vì vậy, việc bỏ ra một khoản tiền để thu gom rác đối với người dân nơi đây là chưa thực sự cần thiết.
Ông Trịnh Xuân Sơn, Chủ tịch UBND xã Xuân Bình, thừa nhận công trình xử lý rác thải trên địa bàn không hiệu quả và hiện nhiều hạng mục của công trình đã xuống cấp, hư hỏng do không thường xuyên được bảo dưỡng. Xã đã có văn bản báo cáo huyện và đề nghị huyện bố trí vốn để khắc phục, sửa chữa những hạng mục hư hỏng, sớm đưa lò đốt rác vào vận hành trở lại, chứ càng để lâu công trình sẽ càng xuống cấp.
Báo cáo của UBND huyện Như Xuân cũng cho biết, công trình từ khi được bàn giao cho đến tháng 10/2021, do không có đơn vị nhà thầu nhận thu gom, vận hành nên UBND xã Xuân Bình phải thuê người trông coi, bảo vệ.
Đến tháng 11/2021, Công ty TNHH Thành Đạt mới hợp đồng nhận thu gom và vận hành, tuy nhiên số lượng hộ dân tham gia đóng góp và thu gom rác quá ít, không đủ để doanh nghiệp vận hành và tiến hành thu gom rác.
Đến tháng 7/2022, các phòng ban liên quan của huyện cũng đã họp với UBND xã Xuân Bình và Bãi Trành phối hợp với doanh nghiệp tổ chức họp dân, thống nhất đưa ra phương án thu gom và xử lý rác trên địa bàn cả hai xã.
Tuy nhiên, sau khi doanh nghiệp hạch toán, do số hộ dân trên địa bàn ít, địa bàn lại rộng, việc thu gom gặp nhiều khó khăn, chi phí lớn, thu không đảm bảo bù chi, nên doanh nghiệp đã xin chấm dứt hợp đồng.
UBND huyện Như Xuân cũng đưa ra phương án sẽ sửa chữa hư hỏng, bảo dưỡng, khắc phục lại máy móc, thiết bị, cơ sở vật chất. Bên cạnh đó, cho tổ chức công khai việc lựa chọn đơn vị đấu thầu thu gom, vận hành khu vực xử lý rác theo quy định, đồng thời chỉ đạo UBND xã Xuân Bình, Bãi Trành hỗ trợ đơn vị trúng thầu xây dựng phương án, họp bàn thống nhất với nhân dân và các cơ sở sản xuất, kinh doanh, doanh nghiệp tổ chức thu gom rác đưa về khu xử lý rác thải để xử lý nhằm đảm bảo vệ sinh, môi trường trên địa bàn.
