Tại sao trận động đất xảy ra tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria lại gây ra thương vong lớn như vậy?

Đặng Thu Hằng
Trận động đất mạnh 7,8 độ xảy ra tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria có thể được coi là một trong thảm hoạ chết chóc lớn nhất thập kỷ này, theo các nhà địa chấn học cho biết. Nguyên nhân khiến số người tử vong liên tục tăng cao được chỉ ra là do tâm chấn nông, lại xảy ra vào sáng sớm và các công trình dễ bị sập.

Cơ quan Ứng phó Thảm họa và Tình huống khẩn cấp Thổ Nhĩ Kỳ (AFAD) cho biết động đất mạnh 7,8 độ xảy ra lúc 4h17 (8h17 giờ Hà Nội) ngày 6/2 ở quận Pazarcik, gần thành phố Kahramanmaras, thuộc tỉnh cùng tên ở miền nam đất nước. Giới chuyên gia đã nhanh chóng đưa ra những nhận định về nguyên nhân của trận động đất.

Vỏ Trái Đất được tạo nên bởi nhiều mảng kiến tạo riêng biệt, Trong quá trình dịch chuyển, các mảng kiến tạo va vào nhau, giải phóng năng lượng dưới dạng sóng.

Trong vụ động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, mảng Arab khi di chuyển về hướng bắc đã va chạm với mảng Anatolia, gây ra thảm họa.

Các nhà khoa học cũng đã ghi nhận nhiều cơn dư chấn sau trận động đất ngày 6/2. Họ dự đoán chúng sẽ còn tiếp tục xảy đến, giống như hai thế kỷ trước.

2023-02-06t051712z-1952003004-rc2g5z9kd2co-rtrmadp-3-turkey-quake-syria-1675708046.jpeg

Số người tử vong do trận động đất liên tục tăng cao. (Ảnh: Reuters)

Thổ Nhĩ Kỳ nằm trên mảng kiến tạo Anatolia. Bên cạnh đứt gãy Đông Anatolia ở Đông Nam đất nước - nơi xảy ra trận động đất vừa qua - Thổ Nhĩ Kỳ còn bị đứt gãy Bắc Anatolia cắt qua từ tây sang đông, biến quốc gia này trở thành một trong những “điểm nóng” động đất.

Đây không phải lần đầu động đất xảy ra khi hai mảng này va chạm. Tháng 8/1822, một vụ động đất 7,4 độ đã được ghi nhận, gây ra thiệt hại lớn cho cư dân khu vực. Chỉ riêng thành phố Aleppo khi đó ghi nhận 7.000 ca tử vong. Các cơn dư chấn vẫn còn xảy đến trong gần một năm sau đó.

Cơ quan Địa chất Mỹ (USGS) đánh giá trận động đất mạnh 7,8 độ, tâm chấn ở độ sâu hơn 17 km, đây là trận động đất mạnh nhất Thổ Nhĩ Kỳ hứng chịu kể từ năm 1939.

Dù vậy, cường độ hay vị trí của động đất không phải nguyên nhân duy nhất. Con số tử vong lớn còn đến từ việc trận động đất xảy ra vào đầu giờ sáng, khi mọi người đang ngủ trong nhà.

2-8215-1675683974-1675708273.jpeg
Vị trí tâm chấn trận động đất sáng 6/2. (Đồ họa: USGS)

Đồng thời, theo USGS, các tòa nhà ở Thổ Nhĩ Kỳ thường được xây bằng gạch, không có cốt thép, với khung bê tông thiếu tính linh hoạt và khó chống chọi với rung lắc mạnh. Một số nhân chứng cho biết những tòa nhà được xây dựng theo quy chuẩn chống động đất vẫn đứng vững, trong khi nhiều căn nhà xung quanh sụp đổ, thậm chí bốc cháy.

Trong nhiều năm qua, quốc gia Tây Á này cũng đã phải đối mặt với hàng loạt trận động đất lớn.

Tháng 12/1939, trận động đất chết chóc nhất trong lịch sử Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại xảy ra tại miền Đông Thổ Nhĩ Kỳ. Cũng với cường độ 7,8 độ, thảm họa thiên nhiên này đã khiến hơn 30.000 người thiệt mạng và khoảng 100.000 người bị thương.

Tháng 8/1999, thành phố Izmir, miền Tây Thổ Nhĩ Kỳ hứng chịu trận động đất 7,4 độ, hơn 17.000 người đã thiệt mạng.

Tháng 10/2021, một vụ động đất 7,2 độ tại tỉnh Van, miền Đông Thổ Nhĩ Kỳ khiến ít nhất 138 người thiệt mạng và 350 người bị thương. Chỉ 7 tháng trước đó, một trận động đất khác cũng khiến 51 người tử vong.

Thu Hằng