Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres phát biểu trước Đại hội đồng Liên hợp quốc ở New York, Mỹ ngày 21/3/2023. (Ảnh: THX/TTXVN)
Liên hợp quốc mới đây đã công bố một báo cáo về tình hình thực hiện việc giảm phát thải toàn cầu và cảnh báo nguy cơ không thể đảo ngược những tác động tồi tệ của biến đổi khí hậu.
Cảnh báo và kêu gọi từ Liên hợp quốc
Nhân loại chỉ còn một cơ hội cuối cùng để ngăn chặn tác hại tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu trong tương lai, theo nhận định của một nhóm các nhà khoa học hàng đầu của Liên hợp quốc .
Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc cho biết để làm được điều này, thế giới phải nhanh chóng cắt giảm gần 2/3 hoạt động gây ô nhiễm carbon vào năm 2035.
Lãnh đạo Liên hợp quốc đã thẳng thắn kêu gọi chấm dứt việc khai thác mới nhiên liệu hóa thạch, đồng thời cho rằng các nước giàu phải từ bỏ than, dầu và khí đốt vào năm 2040.
“Nhân loại đang đứng trên một lớp băng mỏng, và lớp băng đó đang tan chảy nhanh chóng,” Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nói. “Thế giới của chúng ta cần phải hành động vì khí hậu trên mọi phương diện - làm mọi thứ, ở mọi nơi, tất cả cùng một lúc.”
Ông Guterres đã kêu gọi các nước giàu đẩy nhanh mục tiêu đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào đầu năm 2040 và các quốc gia đang phát triển hướng tới mục tiêu trên trong năm 2050. Đây là các cột mốc sớm hơn khoảng một thập kỷ, so với hầu hết các mục tiêu hiện tại.
Ông cũng kêu gọi các nhóm quốc gia trên lần lượt ngừng sử dụng than vào năm 2030 và 2040, đồng thời đảm bảo sản xuất điện không có carbon ở các nước phát triển vào năm 2035, tức không còn nhà máy điện chạy bằng khí đốt.
Mốc thời gian trên rất quan trọng vì các quốc gia phải sớm đưa ra các mục tiêu giảm ô nhiễm vào năm 2035, theo thỏa thuận khí hậu Paris.
Sau những cuộc thảo luận gây nhiều tranh cãi, báo cáo khoa học của Liên hợp quốc được phê duyệt vào ngày 19/3 đã kết luận rằng để làm chậm tình trạng Trái Đất nóng lên, thế giới cần cắt giảm 60% lượng khí thải nhà kính vào năm 2035. “Những lựa chọn và hành động được thực hiện trong thập kỷ này sẽ để lại tác động trong hàng nghìn năm nữa,” báo cáo cho biết, đồng thời gọi biến đổi khí hậu là mối đe dọa đối với hạnh phúc của con người và sức khỏe của hành tinh.
Các nhà khoa học đã nhấn mạnh tính cấp bách của tình hình trong bối cảnh thế giới chỉ còn cách vài phần mười độ so với mục tiêu được các nước chấp nhận chung trên toàn cầu - đó là hạn chế nhiệt độ nóng lên ở mức 1,5 độ C kể từ thời kỳ tiền công nghiệp. Mục tiêu đã được thông qua trong Thỏa thuận khí hậu Paris 2015, và kể từ đó thế giới đã ấm lên 1,1 độ C.
Đây có thể là lời cảnh báo cuối cùng mà nhóm các nhà khoa học trên đưa ra. Đồng tác giả báo cáo, ông Francis X. Johnson, một nhà khoa học về khí hậu, đất đai và chính sách tại Viện Môi trường Stockholm cho biết, sau khi Trái Đất nóng lên hơn 1,5 độ thì các rủi ro sẽ tăng vọt.
Báo cáo đã đề cập đến “điểm giới hạn” mà tại đó nhiều loài có thể bị tuyệt chủng (bao gồm các rạn san hô), sự tan chảy của các tảng băng không thể đảo ngược được nữa và mực nước biển sẽ dâng cao vài mét. Johnson cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Các cơ hội đang đóng lại nếu lượng khí thải không được giảm càng nhanh càng tốt. Các nhà khoa học đang khá lo lắng.”
Trong khi đó, Aditi Mukherji, đồng tác giả báo cáo và một nhà khoa học về nước, nói: “1,5 độ C là giới hạn cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với các đảo nhỏ và cộng đồng sống trên núi phụ thuộc vào sông băng.”
Một viễn cảnh “không thể tránh khỏi”
Nhiều nhà khoa học, trong đó có ít nhất ba đồng tác giả báo cáo mới nhất, cho biết việc Trái Đất nóng lên thêm 1,5 độ là điều không thể tránh khỏi.
Đồng tác giả báo cáo Malte Meinshausen, một nhà khoa học khí hậu tại Đại học Melbourne ở Australia cho biết: “Nhiệt độ Trái Đất của chúng ta gần như chắc chắn sẽ tăng thêm 1,5 độ C. Có rất ít cách để tránh cho ngưỡng này không bị vượt qua vào những năm 2030.”
Theo ông, vấn đề lớn hơn hiện nay là liệu nhiệt độ có tiếp tục tăng lên, hay giữ mức ổn định.
Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng thế giới sẽ không bị diệt vong ngay lập tức nếu tình trạng nóng lên của Trái Đất vượt qua mốc 1,5 độ.
Đáy sông Po khô nứt nẻ do nắng nóng kéo dài tại vùng Veneto, Italy ngày 5/7/2022. (Ảnh: AFP/TTXVN)
Nhưng nhân loại sẽ phải đón nhận một tương lai với nhiều viễn cảnh tồi tệ, khi hàng loạt hình thái thời tiết khắc nghiệt hơn sẽ xuất hiện.
Báo cáo cho biết nếu thế giới tiếp tục sử dụng tất cả các cơ sở hạ tầng chạy bằng nhiên liệu hóa thạch hiện có, hoặc được đề xuất sử dụng, Trái Đất sẽ ấm lên ít nhất 2 độ C kể từ thời kỳ tiền công nghiệp.
Báo cáo cũng nhấn mạnh sự chênh lệch về phát thải carbon giữa các quốc gia giàu có, những nước đang gây ra phần lớn vấn đề do thải ra nhiều khí CO2 trong quá trình công nghiệp hóa kéo dài hơn một thế kỷ, và các quốc gia nghèo hơn bị ảnh hưởng nặng nề bởi thời tiết khắc nghiệt.
Nếu thế giới muốn đạt các mục tiêu về khí hậu, các nước nghèo hơn cần hỗ trợ tài chính tăng gấp từ 3 đến 6 lần, để thích nghi với một thế giới ấm hơn và chuyển sang sử dụng năng lượng không gây ô nhiễm.
Báo cáo được đưa ra một tuần sau khi chính quyền Mỹ phê duyệt dự án khoan thăm dò dầu khí Willow ở Alaska, với tiềm năng khai thác tới 180.000 thùng dầu mỗi ngày. Tuy nhiên cơ hội vẫn còn đối với thế giới.
Trong bản báo cáo dài 27 trang, từ “cơ hội” được sử dụng tới 9 lần, cho thấy vẫn còn những hy vọng cứu vãn tình hình, nếu chúng ta nhanh chóng hành động. Nhưng hy vọng đó có thể bị lu mờ nhanh chóng, bởi từ “rủi ro” được sử dụng tới 94 lần./.
Khánh Linh (Vietnam+)
