Quá tải, nhiều hệ lụy...
Trong những năm gần đây, tốc độ đô thị hóa nhanh của Hà Nội dẫn đến sự gia tăng “chóng mặt” quy mô dân số, các tòa nhà cao tầng, các phương tiện giao thông ngày càng dày đặc. Nhưng hầu hết các khu chung cư cao tầng hiện nay mới chỉ thiết kế từ một đến hai tầng hầm nên không đủ chỗ đỗ xe cho cư dân. Tình trạng này phổ biến ở các khu vực có mật độ cư dân dày đặc như: Trung Hòa Nhân Chính, Mỹ Đình, Kim Liên, Thái Hà, Linh Đàm… Thiếu chỗ đỗ xe không chỉ gây mất mỹ quan đô thị mà còn gây ra nhiều hệ lụy như nạn trộm cắp, mất an ninh, tranh chấp bến bãi hay tăng giá trông xe vô tội vạ… mà đối tượng chịu nhiều thiệt thòi nhất chính cư dân.
Trên địa bàn Hà Nội hiện có 178 điểm đỗ xe công cộng được thành phố cấp phép để trông xe thu phí theo quy định, trong đó có các điểm đỗ xe lớn như Ngọc Khánh, Mỹ Đình, Đền Lừ và một số điểm đỗ xe giàn thép mới xây dựng như Trần Nhật Duật, Nguyễn Công Hoan, Nguyễn Công Trứ… Tuy nhiên, tính toán công suất của các điểm đỗ xe này, chúng tôi thấy rằng, mới chỉ đáp ứng được gần 10% nhu cầu, trên 90% lượng xe còn lại của người dân đang đỗ tự do trên đường, ở các ngõ ngách và khuôn viên các khu chung cư...
Ông Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch Ủy ban ATGT Quốc gia đánh giá: “Nhiều khu đô thị, trung tâm thương mại chỉ chăm chăm tận dụng đất làm nhà mà bỏ quên phần giao thông tĩnh. Nhân dân thiếu điểm đỗ phải tận dụng tất cả những gì có thể, kể cả việc phạm luật để dừng đỗ. Quy hoạch thay đổi, xây dựng thiếu giám sát, chính là bi kịch của điểm đỗ hiện nay”.
Sau khi cơ quan chức năng Hà Nội ra quân dẹp lấn chiếm vỉa hè, lòng đường đã làm nhiều điểm đỗ xe không phép bị giải tỏa, thì người dân lại phải vất vả tìm bãi đỗ xe. Là tuyến phố buôn bán thuộc hàng sầm uất nhất Hà Nội, nhưng gần một tháng trở lại đây, nhiều cửa hàng trên phố Tràng Tiền bị giảm hẳn lượng khách ra vào. Lý giải điều này, nhiều chủ cửa hàng ở đây cho biết các điểm đỗ xe trên lòng đường, vỉa hè bị giải tỏa đã làm các cửa hàng không còn chỗ để xe, khách đến mua hàng nhưng không thấy có chỗ đã nhanh chóng rời đi.
Ủng hộ chủ trương giành lại vỉa hè, lòng đường của thành phố, nhưng nhiều người dân và chủ cửa hàng kinh doanh trên các tuyến phố lớn cho rằng do hạ tầng nhà cửa trước đây để lại hầu hết đều không có chỗ để xe nên giờ họ rất khó xoay xở để tìm nơi để phương tiện cho khách. Một tài xế đỗ xe trong một ngõ nhỏ đường Láng Hạ cho biết: Quyết định cấm để xe trên vỉa hè là hoàn toàn đúng đắn, nhưng thành phố phải quy hoạch cho người dân chỗ để xe mới, phù hợp và khoa học. Giải tỏa các điểm đỗ xe cũ mà không bố trí và thông báo các điểm đỗ mới, vậy người dân biết đậu xe ở đâu?
Việc giải tỏa những bãi gửi xe trên các tuyến phố chính giúp người dân di chuyển trên đường phố là điều đúng đắn, nhưng giải tỏa khi chưa có những bãi đỗ xe thay thế gây khó khăn cho nhiều người dân, nhất là khi thông thoáng những con phố chính nhưng lại khiến những ngõ nhỏ chật cứng xe gửi.
Giải pháp cho giao thông tĩnh
Không phải bây giờ Hà Nội mới bức xúc về nhu cầu điểm đỗ xe, mà tình trạng này đã kéo dài suốt 10 năm qua. Cũng không phải Hà Nội không quan tâm đến phát triển giao thông tĩnh, xây dựng các bãi đỗ xe. Điều đáng nói là một số dự án đỗ xe tĩnh đã được quy hoạch nhưng biến dạng thành các trung tâm thương mại, hay được sử dụng vào các mục đích kinh doanh khác như: Bãi đỗ xe tại phường Gia Thụy (quận Long Biên) được quy hoạch, nhưng giờ đã biến thành Trung tâm thương mại Savico. Khu đất vàng hơn 1.400m2 tại góc phố Hàng Bài - Hai Bà Trưng (quận Hoàn Kiếm) được quy hoạch làm bãi đỗ xe ngầm và nổi nay lại thành tòa nhà văn phòng cho thuê. Dự án nhà đậu xe cao tầng tại sân vận động Hàng Đẫy hiện trở thành trụ sở của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội…
Có thể thấy, thực trạng “hỗn loạn” trong lĩnh vực trông giữ phương tiện bắt nguồn từ 4 nguyên nhân chính: Thiếu quỹ đất; quản lý chồng chéo, lỏng lẻo; lạc hậu về công nghệ, kỹ thuật và thiếu quyết liệt trong xử lý vi phạm. PGS.TS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Hà Nội chia sẻ, quy hoạch cũ của thành phố đã tính đến nhu cầu của giao thông tĩnh, sắp xếp nhiều khu vực làm bãi đỗ xe ngầm hoặc cao tầng; nhưng một số khu vực nay trở thành trung tâm thương mại, nhà cao tầng. Nhiều chuyên gia cũng đồng quan điểm khi cho rằng, quy hoạch bị “băm nát”, chỉ tính đến mục đích đưa dân vào ở mà không tính đến giải quyết nhu cầu về hạ tầng kỹ thuật, giao thông. Do đó, đất dành cho bãi đỗ xe vừa thiếu, vừa đang có xu hướng bị ăn mòn dần. Trong bối cảnh hạ tầng eo hẹp, thành phố cũng đã tính tới các giải pháp đa dạng, áp dụng công nghệ vào trông giữ phương tiện. Tuy nhiên, sau nhiều năm loay hoay phát triển, tới nay, Hà Nội cũng chỉ mới có vài điểm trông giữ xe bằng giàn thép tự động; mỗi điểm chỉ đáp ứng được số lượng xe rất ít như: Bãi đỗ xe giàn thép trên phố Trần Nhật Duật, Nguyễn Công Hoan, Nguyễn Công Trứ.
Trước việc quy hoạch giao thông tĩnh năm 2003 bị “phá sản” sau nhiều lần điều chỉnh, đầu năm 2016, UBND TP.Hà Nội đã giao Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội phối hợp với Sở Giao thông Vận tải và các đơn vị chức năng rà soát quy hoạch cũ, lập Quy hoạch hệ thống bến xe, bãi đỗ xe đến năm 2030 - tầm nhìn 2050. Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội cho biết, bản quy hoạch hệ thống giao thông tĩnh 2030 - tầm nhìn 2050, có rất nhiều điểm nổi bật có thể giải quyết vấn đề quá tải hạ tầng giao thông đang diễn ra nghiêm trọng những năm gần đây, có khả năng kết nối với hệ thống giao thông công cộng đưa vào khai thác trước năm 2020.
Cụ thể, từ khu vực vành đai 2 trở vào (4 quận nội thành) không còn nhiều quỹ đất, sẽ được ưu tiên quy hoạch phát triển bãi để xe cao tầng. Ngoài ra, UBND TP.Hà Nội tập trung xây dựng các bãi đỗ xe quy mô lớn, hiện đại nằm ở những vị trí thuận lợi dễ dàng đấu nối với hệ thống giao thông công cộng được đưa vào vận hành những năm tới như tuyến BRT Yên Nghĩa - Kim Mã; Tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông; Tuyến đường sắt Nhổn - ga Hà Nội. Đại diện Viện Quy hoạch Xây dựng phân tích, những điểm đỗ xe vệ tinh sẽ có nhiệm vụ trông giữ phương tiện cá nhân cho người dân sinh sống tại các quận, huyện ngoại thành yên tâm cất giữ phương tiện, trước khi trung chuyển bằng các phương tiện công cộng vào nội thành làm việc, giúp hạn chế phương tiện cá nhân vào nội đô, phù hợp với lộ trình hạn chế phương tiện cá nhân ở khu vực nội thành của thành phố.
