Khi các hãng hàng không từ United Airlines đến Air India đang tìm cách đặt những đơn hàng máy bay lên tới con số hàng trăm, Boeing và Airbus tập trung rất nhiều cho các giao dịch "bom tấn" này. Nhưng chuỗi cung ứng đứt đoạn dẫn đến việc những chiếc máy bay có thể sẽ không được giao hàng trong nhiều năm tới - khiến tình trạng không đủ máy bay đáp ứng nhu cầu đi lại, đẩy giá vé máy bay cao ngất trời kéo dài.
Công ty đầu tư Jefferies LLC ước tính, hiện số lượng máy bay trong các đơn đặt hàng tồn đọng rơi vào khoảng 12.720 chiếc. Ajay Awtaney, người sáng lập trang web khách hàng thường xuyên LiveFromALounge.com, cho biết: “Mọi người đã quen với việc giảm giá vé trong thời kỳ đại dịch và các yếu tố như việc Trung Quốc mở cửa trở lại, thiếu hụt máy bay hay giá dầu sẽ khiến tình hình trầm trọng hơn".
Awtaney nói thêm: "Mặc dù một hãng hàng không kiếm được nhiều tiền ở một khu vực cụ thể có thể đủ khả năng giảm giá, nhưng điều đó sẽ khiến các hãng hàng không khác gặp khó khăn. Điều này dẫn đến giá vé thậm chí còn cao hơn trong thời gian dài”.
Boeing và Airbus, những gã khổng lồ sản xuất máy bay phần lớn được hưởng các hợp đồng độc quyền cung cấp máy bay chở khách, đã bán hết các mẫu máy bay một lối đi phổ biến nhất của mình cho đến ít nhất là năm 2029.
Nhu cầu từ các hãng hàng không khi người dân trên thế giới du lịch "bù", và khi các hãng vận tải tìm cách làm mới đội máy bay cũ, là những thách thức đối với chuỗi cung ứng - từ việc cung cấp các bộ phận cần thiết cho máy bay đến tình trạng thiếu lao động.
Đầu tháng này, Airbus từ bỏ mục tiêu giao hàng 700 máy bay trong năm nay với lý do các vấn đề về chuỗi cung ứng. Hãng cũng cảnh báo rằng chi phí năng lượng tăng vọt sẽ đặc biệt ảnh hưởng nặng nề đến các nhà sản xuất nhỏ, những đơn vị sử dụng nhiều năng lượng, như những nhà sản xuất linh kiện.
Theo người sáng lập công ty cho thuê máy bay Air Lease - cái tên nổi tiếng trong ngành hàng không - Steve Udvar-Hazy, mọi máy bay phản lực được giao cho công ty này trong hai năm qua đều bị trễ.
Ông nói: “Chúng tôi chưa nhận được một chiếc máy bay nào đúng hạn, cho dù đó là 737 Max hay 787 hay A330, A350. Và tệ nhất là A321neo. Chúng tôi nhận hàng chậm trễ lên tới 6-7 tháng so với hợp đồng. Đó là sự hỗn hợp của các vấn đề về chuỗi cung ứng, (nhu cầu) tăng trưởng quá nhanh và thiếu lao động. Công nhân sản xuất là những người không thể làm việc tại nhà. Vì vậy, đó là một vấn đề thực sự".
Hàng nghìn máy bay mà các hãng vận tải cất giữ ở các sa mạc trên khắp thế giới, vì không biết khi nào nhu cầu sẽ quay trở lại sau COVID, cũng đang góp phần gây ra tình trạng thiếu hụt. Hàng trăm chiếc chưa được đưa trở lại các đội bay, vì chúng cần được bảo dưỡng kĩ càng sau một thời gian dài không được sử dụng, hoặc vì các hãng hàng không thậm chí đã có kế hoạch loại bỏ dần số máy bay này.
Kết quả cuối cùng đối với hành khách đi máy bay là giá vé ngất ngưởng, có thể còn tăng cao hơn nữa khi các chuyến công tác trở lại và nhiều người sẵn sàng tự thưởng cho mình những kỳ nghỉ ở nước ngoài lần đầu tiên sau nhiều năm.
Sunny Xi, giám đốc công ty tư vấn Oliver Wyman có trụ sở tại Singapore cho biết: “Phương án cuối cùng là chúng ta có thể thấy các hãng hàng không kéo dài chu kỳ sở hữu". Các hãng hàng không ở châu Á trước đây lập kế hoạch cho đội bay theo chu kỳ 12 năm, thấp hơn so với hầu hết các khu vực khác. Nhưng trong quá trình tái cơ cấu vài năm qua, "một số hãng hàng không mở rộng đội bay hiện có và có thể làm như vậy một lần nữa trong tương lai", ông nói.
Đối với Boeing và Airbus, giao máy bay đúng hạn giờ là vấn đề số một. Các đơn hàng mới của Airbus hiện khá dè dặt vì họ có hơn 6.100 máy bay thuộc dòng A320neo tồn đọng và phải mất 8 năm mới hoàn thành. Mặc dù từ lâu hãng đã quảng cáo về kế hoạch tăng cường sản xuất lên tới 75 chiếc máy bay phản lực A320 mỗi tháng, nhưng giờ họ đã lùi mục tiêu đó.
Các nhà đầu tư vào Boeing, công ty đã công bố khoảng 850 đơn đặt hàng trong năm nay, bao gồm cả thỏa thuận với United Airlines vào giữa tháng 12, cũng đang lo ngại về tiến độ chậm chạp mà nhà sản xuất máy bay Mỹ đạt được trong việc giải quyết khó khăn chuỗi cung ứng cũng như tăng tốc công việc trong các nhà máy của mình, nhà phân tích Ken Herbert nói.
Một điểm sáng trong tình hình hiện tại có lẽ là các nhân viên làm việc trong lĩnh vực này sẽ ít nguy cơ bị sa thải hơn.
George Ferguson, một nhà phân tích của Bloomberg Intelligence, nhận định: “Các đơn hàng tồn đọng đủ lớn để suy thoái kinh tế không thực sự quan trọng vào lúc này”. Các nhà sản xuất và hãng hàng không sẽ “giữ chân mọi người ngay cả khi có những trục trặc nhỏ”.
