Tại thảo luận tổ về tình hình kinh tế xã hội sáng 22/10, nhiều đại biểu ngành y đồng loạt lên tiếng về hàng loạt vướng mắc của ngành y hiện nay.
Đấu thầu thuốc, vật tư y tế hiệu quả nhất lúc này là quay lại "cái cũ"
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội bày tỏ lo lắng về những vướng mắc trong mua sắm thuốc men, hóa chất, vật tư tiêu hao.
"Tôi làm giám đốc bệnh viện trực tiếp đương đầu với khó khăn này thì thấy việc giải quyết không phải quá khó nhưng cách xử lý còn quá chậm, ảnh hưởng đến sự chăm sóc sức khỏe nhân dân, có nguy cơ tạo nên hệ lụy khôn lường, các bệnh viện không có thuốc", đại biểu cảnh báo.
Theo ông Hiếu, dư luận đẩy cao tình trạng này, chính các hãng thuốc sẽ rời khỏi Việt Nam, không tham gia cung cấp trang thiết bị. Hiện nay trang thiết bị không chỉ ở Việt Nam mà cả thế giới đang vướng mắc vì chiến tranh, giao thông. Do đó cần nhanh chóng sửa chữa những bất cập rõ ràng đã được nêu rõ.
"Chúng tôi đã viết, chỉ rõ những gì cần sửa đổi trong thông tư, nghị định. Việc này không phải cũ mà thông tư nghị định mới. Hiện nay có rất nhiều câu hỏi là trước dịch mua thuốc, vật tư trang thiết bị không vấn đề gì nhưng hết dịch mua lại khó do những thông tư, nghị định vừa mới ra đời đã ảnh hưởng trực tiếp đến việc mua sắm", bác sỹ Nguyễn Lân Hiếu trăn trở.
Hình thức đấu thầu thuốc hóa chất, vật tư tiêu hao hiệu quả nhất lúc này theo ông phải quay lại "cái cũ", tức là giao lại trực tiếp cho đơn vị sử dụng chứ đấu thầu tập trung tất cả các nơi đều khó khăn.
"Bộ khó đằng bộ, sở khó đằng sở nên cần giao lại cho các đơn vị sử dụng trực tiếp đấu thầu, chịu trách nhiệm cá nhân chứ chúng ta lại sợ trách nhiệm, đẩy lên trên. Ví dụ một sở y tế có hàng chục nghìn mặt hàng để đấu thầu nhưng chỉ 1, 2 mặt hàng trả nhầm giá là dừng lại cả chục ngàn mặt hàng khác", đại biểu phân tích.
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu nói thêm, bệnh viện là người sử dụng trực tiếp nên sẽ hiểu rõ nhất nhu cầu, số lượng, chất lượng những mặt hàng cần mua. Ngoài ra các thông tư của Bộ KH-ĐT cũng cần quy định rõ ràng, cụ thể để các bệnh viện có tiêu chuẩn, tiêu chí đưa ra trong hồ sơ mời thầu, lựa chọn được hàng hóa tốt nhất.
"Hiện nay quy định rất chung chung, chủ yếu dùng giá để khống chế nên nhiều khi mua hàng giá rẻ, chất lượng không cao. Chúng tôi đang gặp vấn đề hàng tốt đắt tiền, hàng không tốt bằng sẽ rẻ tiền hơn", ông Hiếu nói.
"Anh em Bệnh viện Chợ Rẫy như ngồi trên lửa"
Cũng mối quan tâm, bác sĩ Nguyễn Tri Thức, Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM cho biết, từ khi có những tiếng nói đầu tiên về tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế đến nay đã hơn 8 tháng. Chính phủ, các bộ ngành đã tổ chức nhiều cuộc họp, gặp gỡ lắng nghe cán bộ y tế nhưng đến giờ vẫn chưa có thay đổi nào về chính sách.
Ông dẫn chứng tại Bệnh viện Chợ Rẫy, khi dùng các máy cao cấp như máy xạ trị, CT phải mua của các hãng độc quyền. Một bóng đèn dùng trong máy CT khoảng 3-4 tháng là hỏng, phải thay. Nhưng vì máy độc quyền của một hãng, nên khi thay bóng đèn hoặc các linh kiện kèm theo máy buộc phải mua đúng loại của hãng đó mới sử dụng được.
"Tuy nhiên, nếu ghi rõ là mua bóng đèn của hãng cụ thể, thì sẽ bị coi là vi phạm chỉ định thầu. Theo quy định, khi đấu thầu phải tham khảo 3 gói giá. Nhưng khi mua máy cao cấp, chỉ có một hãng độc quyền thì lấy đâu ra gói giá khác để tham khảo", bác sỹ Nguyễn Tri Thức nêu vướng mắc.
Chính vì vậy, đang có thực trạng, máy móc cao cấp ở các bệnh viện hư hỏng nhưng rất khó sửa chữa, "rất bế tắc". Khi máy móc cao cấp ở bệnh viện công hỏng khó sửa chữa thì bệnh nhân, nhất là bệnh nhân nghèo sẽ chịu thiệt thòi, không đảm bảo quyền lợi khám chữa bệnh. Bởi vì người có tiền thì có thể ra bệnh viện tư chữa trị. Nhưng người dân nghèo thì khó chi trả được giá dịch vụ ở bệnh viện tư.
"Anh em Bệnh viện Chợ Rẫy như 'ngồi trên lửa' vì máy CT hỏng mà không biết làm sao để mua thiết bị thay được", đại biểu ngành y chia sẻ và đề nghị các đại biểu có ý kiến để các bệnh viện sớm có cơ chế sửa chữa được máy móc cao cấp khi hư hỏng.
Bày tỏ trăn trở về tình trạng bác sĩ bệnh viện công chuyển sang tư, ông Thức khẳng định: "Chắc chắn đều là tinh hoa ngành y" và cho rằng nếu không có giải pháp khắc phục thì người nghèo vào bệnh viện không có cơ hội tiếp cận bác sĩ giỏi.
Một vấn đề nữa được bác sỹ Nguyễn Tri Thức trăn trở là dù tồn dư quỹ bảo hiểm y tế lớn, nhưng việc thanh toán bảo hiểm y tế cho các bệnh viện rất khó khăn. Như Bệnh viện Chợ Rẫy được "khoanh vùng" bảo hiểm y tế năm 2019 là 283 tỷ đồng nhưng đến nay số tiền này chưa được thanh toán hết cho bệnh viện.
Từ những vấn đề này, đại biểu ngành y đề nghị Thường vụ Quốc hội cần ra nghị quyết giải quyết tức thì các vấn đề của ngành y trong khi chờ sửa các luật.
Nữ đại biểu ngành y Phạm Khánh Phong Lan cũng bày tỏ lo lắng về hệ thống y tế đang có vấn đề rất nghiêm trọng khi nhân viên y tế thôi việc hàng loạt, thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế. Kiềng ba chân của ngành y là y tế cơ sở, bệnh viện, cung ứng "đều đang yếu".
Nhiều người dân phản ánh vào bệnh viện điều trị nhưng thiếu từ băng gạc đến thuốc uống, phải tự ra ngoài mua và không được bảo hiểm y tế thanh toán.
Nguyên nhân của thực trạng này theo bà Lan là do cơ chế, quản lý chưa tốt, tâm lý "sợ làm là bị phát hiện sai". Dù Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 30 về cơ chế đặc thù chống Covid-19, nhưng khi triển khai, giữa các đơn vị thanh tra, kiểm toán, công an chưa nhìn nhận lẫn nhau, làm chùn bước những người muốn làm việc hiệu quả.
“Nói thẳng để Bộ trưởng mới thấy là chị đang tiếp nhận gia tài thế nào. Vấn đề này tồn tại nhiều năm do cơ chế của chúng ta, nên phải có nhìn nhận, phân tích về bảo hiểm y tế, cơ chế xã hội hoá y tế...”, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan nhấn mạnh.
Nữ đại biểu ngành y đặt vấn đề: Cứ kêu gào thiếu thuốc, từ Thủ tướng đến Bộ trưởng chỉ đạo xử lý, nhưng gốc rễ vấn đề ở đâu, về đãi ngộ nhân viên y tế đến giờ đã tăng được đồng nào chưa?
“Nói y tế không phục vụ công lập thì ra bệnh viện tư, nhưng tư là phục vụ người có tiền, còn bệnh viện công phục vụ đại đa số người dân. Bác sĩ giỏi mà ra khỏi bệnh viện công thì người dân thiệt thòi”, bà Lan nói.
