Bà Mạnh Vãn Châu, giám đốc tài chính kiêm phó chủ tịch tập đoàn công nghệ Huawei của Trung Quốc, bị bắt giữ tại Canada ngày 1/12 và có thể sẽ bị dẫn độ về Mỹ vì bị cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran.
Đến ngày 11/12, tòa British Columbia của Canada đã cho phép bà Mạnh được bảo lãnh với 7,5 triệu USD trong khi xem xét đề nghị dẫn độ bà sang Mỹ. Những hồ sơ và bản khai tại phiên tòa cũng hé lộ nhiều thông tin về cuộc sống cá nhân của CFO Huawei, theo BBC.
Mạnh Vãn Châu là ai?
Mạnh Vãn Châu là con gái cả của người sáng lập tập đoàn công nghệ khổng lồ Huawei, ông Nhậm Chính Phi. Bà Mạnh, còn có tên gọi khác là Sabrina hay Cathy Mạnh, đã giúp Huawei phát triển thành tập đoàn tư nhân lớn nhất Trung Quốc.
Năm 1993, người phụ nữ 46 tuổi này bắt đầu sự nghiệp với vị trí nhân viên lễ tân. Sau khi lấy bằng thạc sĩ ngành kế toán tại Đại học Khoa học và Kỹ thuật Hoa Trung năm 1999, bà Mạnh gia nhập bộ phận tài chính của Huawei.
Mạnh Vãn Châu trở thành giám đốc tài chính vào năm 2011 và được thăng chức phó chủ tịch tập đoàn chỉ vài tháng trước khi bị bắt. Năm 2018, bà Mạnh xếp thứ 12 trong danh sách các nữ doanh nhân hàng đầu của Trung Quốc. Năm 2017, bà xếp thứ 8 trong danh sách này.
Theo BBC, quan hệ cha con của bà Mạnh với tỷ phú, chủ tịch Huawei Nhậm Chính Phi mới được công khai vài năm trước. Ở tuổi 16, bà tự quyết định đổi họ của mình từ Nhậm sang Mạnh theo họ mẹ. Mẹ bà, Mạnh Quân, là người vợ đầu của ông Nhậm.
Vì sao bà Mạnh bị bắt giữ?
Bà Mạnh bị bắt giữ tại Vancouver khi đang chuyển chuyến bay ngày 1/12. Các công tố viên cáo buộc bà có âm mưu lừa đảo ngân hàng bằng việc khai man rằng một công ty con của Huawei không có liên hệ gì với tập đoàn, từ đó giúp Huawei trốn lệnh trừng phạt thương mại của Mỹ với Iran.
Thực tế từ năm 2016, Mỹ đã tiến hành điều tra nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn nhất thế giới này. Phía Washington cho rằng Huawei sử dụng công ty con để mang các thiết bị do Mỹ sản xuất đến Iran và thực hiện những giao dịch hàng triệu USD với quốc gia bị Mỹ cấm vận này.
Vụ bắt giữ bà Mạnh đã khiến quan hệ ngoại giao giữa ba bên Mỹ, Trung Quốc và Canada leo thang căng thẳng. Trung Quốc và Huawei vẫn kiên quyết cho rằng bà Mạnh không phạm pháp.
Trong khi đó, ngày 11/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông có thể can thiệp vào hành động của bộ Tư pháp Mỹ trong vụ bà Mạnh nếu việc này có thể phục vụ lợi ích an ninh quốc gia hoặc giúp Mỹ đạt được thỏa thuận thương mại với Trung Quốc, theo Reuters.
Tài sản cá nhân khổng lồ
Các tài liệu đệ trình lên Tòa án Tối cao British Columbia, nơi xét xử vụ án của bà Mạnh tại Canada, đã tiết lộ nhiều thông tin về cuộc sống cá nhân của CFO Huawei. BBC dẫn lời luật sư của bà Mạnh cho biết bà từng bị ung thư tuyến giáp, huyết áp cao và rối loạn giấc ngủ, cần phải dùng thuốc hàng ngày.
“Tôi cảm thấy không khỏe, tôi lo rằng tình trạng sức khỏe của mình sẽ ngày càng xấu đi trong khi bị giam giữ. Hiện tôi không ăn được đồ ăn cứng và đã phải điều chỉnh chế độ ăn để giải quyết vấn đề đó”, bà Mạnh nói trong hồ sơ.
Luật sư của bà Mạnh nói rằng sẽ không có nguy cơ bỏ trốn vì bà Mạnh từng sinh sống tại Canada cho tới năm 2009 mới trở về Trung Quốc. Sau đó, bà Mạnh và người chồng thứ hai cũng mua một căn nhà 6 phòng ngủ tại Vancouver. Tới năm 2012, bà Mạnh vẫn thường xuyên qua lại nơi này để thăm các con đang theo học tại một số trường ở Canada, theo BBC.
Theo hồ sơ tài sản và bản khai mà CFO Huawei đọc trước tòa, căn nhà hiện có giá trị khoảng 4,2 triệu USD. Năm 2016, bà và chồng mua căn biệt thự thứ hai trị giá 16,3 triệu CAD (khoảng 12,1 triệu USD). Cả hai bất động sản này đều được gia đình bà Mạnh đặt làm tài sản thế chấp để bảo lãnh cho bà tại ngoại.
Michael Bristow, biên tập viên của BBC World Service khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, cho biết tài liệu của tòa án cung cấp cái nhìn sâu sắc và hấp dẫn hơn về cuộc sống của giám đốc điều hành cấp cao Huawei.
"Vài năm trở lại đây những người giàu có Trung Quốc đã lựa chọn Vancouver là nơi sinh sống, giáo dục con cái hoặc là mphương án bảo đảm cho cuộc sống bất ổn ở Trung Quốc. Mọi người sẽ tò mò khi phát hiện ra bà Mạnh không chỉ có một mà là hai ngôi nhà ở Vancouver, và tự hỏi làm thế nào bà ấy có thể có đến bảy cuốn hộ chiếu cùng lúc”, ông Bristow nói.
7 cuốn hộ chiếu bí ẩn
Việc bà Mạnh có tới 7 cuốn hộ chiếu cùng lúc phần nào vẫn còn là bí ẩn. Các phương tiện truyền thông cho biết ông Nhậm, chủ tịch của Huawei, hiện có ít nhất 4 cuốn hộ chiếu Trung Quốc và 3 hộ chiếu Hong Kong.
Theo quy định của Trung Quốc, nếu công dân nước này muốn có hộ chiếu từ quốc gia hoặc khu vực khác, công dân đó phải từ bỏ hộ chiếu Trung Quốc. Các quan chức Hong Kong không bình luận gì về trường hợp của bà Mạnh, nhưng cũng khẳng định rằng hiện “không ai có thể sở hữu nhiều hơn một cuốn hộ chiếu” cùng lúc, theo BBC.
Theo hồ sơ của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ, bà Mạnh đã sử dụng ba cuốn hộ chiếu Hong Kong khác nhau để nhập cảnh vào Mỹ 33 lần trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2017. Con trai thứ hai của bà Mạnh được cho là đang theo học tại Massahusetts, tuy nhiên CFO Huawei đã không đến Mỹ kể từ tháng 3/2017.
Cảnh sát Canada nói với tòa án xét xử rằng kể từ khi biết được Mỹ đang tiến hành điều tra Huawei từ tháng 4/2017, các lãnh đạo cấp cao của tập đoàn này dường như đã “thay đổi kế hoạch di chuyển”.
