Cơ quan quản lý kêu… khó?
Thông tin với phóng viên baonhandao.vn, ông Đặng Đình Thoảng - Giám đốc Sở Khoa học Công nghệ (KHCN) tỉnh Hà Nam cho biết: Sau khi có thông tin baonhandao.vn phản ánh về tình trạng kinh doanh vàng kém chất lượng, trong đó có một số đơn vị kinh doanh vàng trên địa bàn tỉnh Hà Nam, Sở KHCN Hà Nam đã tổ chức họp, triển khai cho Chi cục Đo lường chất lượng bổ sung kế hoạch thanh tra năm 2019 để trình UBND tỉnh phê duyệt.
“Về công tác thanh tra trong lĩnh vực chuyên môn do Sở phụ trách đối với doanh nghiệp nói chung, đối với các đơn vị kinh doanh vàng nói riêng, Sở KHCN hàng năm phải có kế hoạch thanh tra ngay từ đầu năm được UBND tỉnh phê duyệt. Sở chỉ được phép thanh tra và phối hợp thanh tra đối với các đơn vị đã nằm trong kế hoạch được phê duyệt, nên ngay khi nhận được thông tin báo phản ánh, lãnh đạo Sở đã khẩn trương triển khai cho Chi cục Đo lường chất lượng lập kế hoạch bổ sung danh sách những đơn vị kinh doanh vàng đã được Báo phản ánh để trình UBND tỉnh phê duyệt” – ông Đặng Đình Thoảng cho biết.
Cũng là địa bàn có nhiều đơn vị được baonhandao.vn phản ánh về tình trạng kinh doanh vàng kém chất lượng, đại diện Sở KHCN tỉnh Hưng Yên thừa nhận chưa từng tổ chức kiểm định chất lượng vàng trên địa bàn tỉnh Hưng Yên trong thanh tra, kiểm tra đối với các đơn vị kinh doanh vàng. “Vì vậy, sau khi có thông tin baonhandao.vn phản ánh thì chúng tôi mới để ý đến việc nhiều sản phẩm vàng 99.99 đang giao dịch trên thị trường không đảm bảo chất lượng” – đại diện Sở KHCN Hưng Yên cho biết.
Quá trình làm việc với phóng viên, đại diện các sở KHCN cùng có quan điểm rằng, với chủ trương tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoạt động, cơ quan quản lý Nhà nước về lĩnh vực chuyên môn phụ trách không được tùy tiện thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp. Tất cả hoạt động thanh tra, kiểm tra đều phải theo kế hoạch được UBND tỉnh phê duyệt từ đầu năm, nếu không có thông tin baonhandao.vn phản ánh, đối với các Sở KHCN mà phóng viên đến làm việc thì dường như chưa có hoạt động thanh tra, kiểm tra phát hiện thực trạng dối trá về công bố hàm lượng vàng trong kinh doanh mặt hàng này. Như vậy, mặc dù đã có Thông tư quản lý về chất lượng vàng trong kinh doanh, nhưng dường như Thông tư 22/2013 của Bộ KHCN chưa phát huy được hiệu quả do việc áp dụng trong quản lý, xử lý vi phạm kinh doành vàng chưa được áp dụng thường xuyên. Phải chăng, đây là sự buông lỏng quản lý mà bấy lâu nay cơ quan quản lý Nhà nước đang “thả” cho các đơn vị kinh doanh vàng mặc sức hoành hành?
Nhiều nạn nhân của vàng kém chất lượng!
Chị Hoàng Thị Vui ở TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam gọi đến số điện thoại 098.676.999 của baonhandao.vn cho biết: tôi vô cùng ngạc nhiên khi đọc thông tin trên baonhandao.vn về những dối trá trong công bố chất lượng của nhiều đơn vị kinh doanh vàng. Cũng bởi người dân khi mua vàng với tâm lý cứ mua đâu bán đó sẽ giữ được giá trị nên không mấy ai quan tâm đến chất lượng thực tế so với công bố”.
Tuy nhiên, bạn đọc Vũ Hùng ở TP Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) lại bức xúc: “Tôi từng đi vay vàng của người thân ở quê Hưng Yên để đầu tư kinh doanh, khi mang đi bán, nhân viên tiệm vàng nói chất lượng vàng không đạt 24K nên tôi chịu thiệt gần 2 triệu đồng mỗi lượng”. Còn bạn đọc Nguyễn Hồng Giang ở quận Hoàng Mai (Hà Nội) thì than rằng: Khi tôi cưới chồng, được bố mẹ và anh chị em tặng được gần 5 cây vàng. Mới đây khi về nhà mới, tôi cần tiền để mua sắm nên mang vàng đi bán tại một tiệm vàng ở Ngã Tư Sở, nhân viên tiệm vàng mang thử rồi phân loại ra rất nhiều loại với chất lượng khác nhau. Có những chiếc nhẫn vàng được đánh 4 số 9 (vàng 99.99 - PV) nhưng khi thử chỉ cho ra kết quả 99.86 nên bị mất giá rất nhiều”.
Như vậy, do lời hứa hẹn của chủ tiệm vàng và tâm lý của người dân khi mua vàng là mua đâu bán đó sẽ không bao giờ bị ép giá. Nhưng trong thực tế thì không phải ai cũng có thể bán được vàng tại nơi mua, như trường hợp anh Vũ Hùng và chị Hồng Giang từng là “nạn nhân” của những sản phẩm vàng kém chất lượng.
Bạn đọc Phạm Văn Luật ở TP Đà Lạt (Lâm Đồng) bức xúc: Tôi cũng từng giao dịch vàng tại tiệm vàng bạc, vì thấy giá vàng ở đây thường bán ra rẻ hơn, và mức chênh lệch giá hợp lý so với nhiều tiệm vàng khác trên địa bàn. Nay đọc Báo Điện tử Nhân đạo và Đời sống mới biết chiêu trò hút khách của tiệm vàng này. Chắc sẽ không còn lần nữa tôi đến giao dịch ở đây” – bạn đọc Phạm Văn Luật bày tỏ.
“Ngược dòng” với những người dân mua bán vàng, có nhiều cuộc điện thoại của những người tự xưng là người kinh doanh vàng lại tỏ ra bức xúc với nội dung baonhandao.vn phản ánh. Một cuộc gọi của người giới thiệu là chủ tiệm vàng ở Hải Dương khi gọi về hotline của baonhandao.vn tỏ ra bất bình: Vàng nguyên liệu chúng tôi mua là chuẩn 4 số 9 (99.99), nhưng quá trình chế tác làm sao tránh tuyệt đối được bụi mạt mà các anh đòi vàng thành phẩm phải đạt 4 số 9 (99.99)? Phóng viên đã giải thích rất rõ với bạn đọc rằng, quá trình thực hiện đề tài, phóng viên đã đầu tư mua hàng trăm mẫu vàng của hàng chục tiệm vàng khác nhau trên cả nước để đi làm thủ tục thử nghiệm. Trong số đó, có rất nhiều mẫu vàng cho ra kết quả thử nghiệm đạt chuẩn 99.99, hoặc trong giới hạn sai số cho phép như 99.97 hoặc 99.98, nên không thể đổ lỗi cho quá trình chế tác được.
Và rất nhiều cuộc gọi khác (có thể của người kinh doanh vàng, của những đơn vị mà baonhandao.vn phản ánh trong loạt bài) cho rằng phóng viên baonhandao.vn được tiệm vàng nào đó là đối thủ cạnh tranh “thuê” viết bài để hạ uy tín của một số tiệm vàng. Thậm chí có cuộc gọi của người tự giới thiệu ở Hưng Yên còn dọa “cắt gân” phóng viên nếu báo không gỡ bỏ bài viết phản ánh về vàng kém chất lượng ở Hưng Yên?! Phải khẳng định rằng, đề tài “Nén vàng “đâm toạc” chữ tín” là một đề tài được phóng viên baonhandao.vn thực hiện rất công phu, khách quan, các mẫu vàng được mua ngẫu nhiên trên phạm vi rộng. Bởi vậy, không có chuyện “thuê mướn” viết bài như một số nghi ngờ của những người kinh doanh vàng.
Để rộng đường dư luận, trước khi loạt bài “Nén vàng “đâm toạc” chữ tín” được baonhandao.vn đăng tải, phóng viên đã liên hệ với một số tiệm vàng để đề nghị xác nhận mẫu vàng và tìm hiểu về những nguyên nhân có nhiều mẫu vàng không đạt chất lượng đang tồn tại trên thị trường? Hầu hết các chủ tiệm vàng đều né tránh với nhiều lý do khác nhau, một số chủ tiệm vàng khi trao đổi với phóng viên thì đưa ra những lý do thiếu thuyết phục.
Có những ông chủ tiệm vàng thừa nhận việc công bố nhãn mác trên sản phẩm vàng không đúng với chất lượng thực tế, nhưng… “Từ xưa đến nay có ai kêu ca gì đâu?” – trích trả lời của ông chủ tiệm vàng Điển Vân ở TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam; Hay: “Tất cả các tiệm vàng đều sai thế chứ có phải mình tôi đâu?” – trích lời bao biện của ông chủ tiệm vàng Hồng Ngát ở thị trấn Hòa Mạc, tỉnh Hà Nam; Có chủ tiệm vàng còn đổ lỗi cho khách hàng để bao biện cho việc công bố chất lượng không đúng với thực tế: “Chị biết là sai nhưng do khách hàng cứ muốn phải đánh 4 số 9 (99.99) vào để họ mua làm trang sức hay đi biếu tặng cho oai nên đành chiều khách thôi???” – trích trả lời của bà chủ tiệm vàng Ngọc Chiến ở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên…
Trước khi loạt bài “Nén vàng “đâm toạc” chữ tín” được baonhandao.vn đăng tải, phóng viên đến làm việc với Tổng Cục đo lường chất lượng (Bộ KHCN) để trao đổi thông tin về thực trạng hoạt động kinh doanh vàng trên thị trường hiện nay. Ông Ngô Quang Trường, Chánh Văn phòng Tổng Cục đo lường chất lượng ghi nhận thông tin mà phóng viên chia sẻ, đồng thời hứa hẹn sẽ hợp tác với phóng viên trong việc phát hiện, xử lý những gian dối về mặt đo lường chất lượng trong hoạt động kinh doanh nói chung, của mặt hàng vàng nói riêng.
Hứa hẹn là vậy, nhưng khi phóng viên đề xuất việc phối hợp giữa phóng viên với Tổng Cục đo lường chất lượng thì ông Ngô Quang Trường lại nêu lý do: “Tôi đang báo cáo lãnh đạo…”; Và cho đến nay, phóng viên không nhận được phản hồi nào từ phía ông Chánh Văn phòng Tổng cục Đo lường chất lượng.
Khi loạt bài này được đăng tải, ông Nguyễn Hoàng Linh – Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục đo lường chất lượng (Bộ KHCN) đã chỉ đạo Vụ Đo lường hợp tác cung cấp thông tin cho phóng viên baonhandao.vn. Tại nội dung phản hồi với phóng viên baonhandao.vn, Vụ Đo lường cho biết:
“Về kỹ thuật, kết quả thử nghiệm, xác định hàm lượng vàng có thể cho giá trị chỉ số phần vàng trên một vạn (10000) phần khối lượng của sản phẩm hoặc chính xác hơn (ví dụ: 99,99% hoặc 99,89% ...). Tuy nhiên, để bảo đảm phù hợp với thông lệ quốc tế và tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch thương mại, Thông tư 22 đã quy định:
- Chất lượng vàng trang sức, mỹ nghệ được phân hạng theo độ tinh khiết tương ứng với hàm lượng quy định tại Bảng 3 khoản 1 điều 6 Thông tư 22/2013/TT-BKHCN.
- Việc công bố hàm lượng vàng trên nhãn của sản phẩm vàng thực hiện theo quy định tại Điểm a Khoản 4 Điều 7 của Thông tư 22, cụ thể là: “Độ tinh khiết hay hàm lượng vàng theo phân hạng quy định tại Điều 6 Thông tư này phải được ghi rõ tại vị trí dễ thấy trên sản phẩm bằng số Ả Rập chỉ số phần vàng trên một nghìn (1000) phần khối lượng của sản phẩm (ví dụ: 999 hoặc 916...) hoặc bằng số Ả Rập thể hiện chỉ số Kara kèm theo chữ cái K (ví dụ: 24K hoặc 22K...) tương ứng với phân hạng theo quy định tại Điều 6 Thông tư này”.
Vì vậy, sản phẩm vàng có hàm lượng từ 99,9% trở lên đều phải được công bố, ghi nhãn là vàng 99,9% và giới hạn sai số của kết quả thử nghiệm, xác định hàm lượng thực tế được quy định là 0,1%. Như vậy, đối với vàng công bố là 99.99 thì kết quả thử nghiệm vàng được xác định từ 99.98 trở lên mới được cho là phù hợp quy định tại Thông tư 22/2013/TT-BKHCN”.
Như vậy, qua phản hồi của Vụ Đo lường cho thấy, những sản phẩm vàng đang lưu thông trên thị trường được công bố là vàng 99.99, nhưng qua kết quả thử nghiệm của phóng viên đã cho ra hàm lượng vàng đạt dưới 99.98 đều là chưa phù hợp với quy định tại Thông tư 22/2013/TT-BKHCN. Những lời biện minh của các ông chủ, bà chủ các thương hiệu vàng về hàm lượng công bố bị “thổi” phồng rất nhiều so với chất lượng thực tế là không thể chấp nhận.
Đại diện Vụ Đo lường cũng cho biết, sẽ tham mưu Tổng Cục giám sát chặt chẽ hơn nữa hoạt động kinh doanh vàng trên thị trường; Nhất là sẽ hướng dẫn các sở KHCN, chỉ đạo các Phòng Đo lường của các Sở tham mưu cho lãnh đạo Sở, lập kế hoạch trình UBND tỉnh phê duyệt để tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát, xử lý sai phạm của các tiệm vàng vi phạm để duy trì Thông tư 22/22013 của Bộ KHCN được tốt hơn.
Đáng nói, không bao lâu sau baonhandao.vn đăng loạt bài: “Nén vàng “đâm toạc” chữ tín”, một bạn đọc ở quận Cầu Giấy đã liên hệ với phóng viên cho biết: “Tôi thường xuyên mua sản phẩm vàng tại Bảo Tín Thanh Vân để dự trữ, mới đây tôi đọc bài trên baonhandao.vn mới tá hỏa từ bấy lâu nay mình đã đặt niềm tin không đúng chỗ vào thương hiệu vàng Bảo Tín Thanh Vân”. Bạn đọc này cũng đã cũng cấp cho phóng viên 2 mẫu vàng mang thương hiệu Bảo Tín Thanh Vân, đề nghị phóng viên hỗ trợ thử nghiệm để xác định chất lượng thực tế vàng 99.99 mà bạn đọc này đang sở hữu. Kết quả mẫu vàng đã được bạn đọc này mua trước đó chỉ mang lại con số 99.89% hàm lượng vàng thực tế. Còn mẫu vàng được mua mới đây (sau khi baonhandao.vn có bài phản ánh) thì kết quả thử nghiệm hàm lượng vàng đạt 99.99%.
Sau khi nhận được kết quả thử nghiệm vàng, bạn đọc cho biết, sẽ mang toàn bộ số vàng cũ có dấu hiệu kém chất lượng để đề nghị Bảo Tín Thanh Vân thu mua và đổi lại sản phẩm vàng có chất lượng tốt hơn sau khi baonhandao.vn phản ánh.
Ở một diễn biến khác, bạn đọc Vũ Văn Huy ở TP Hưng Yên cũng phản hồi về baonhandao.vn: Từng là khách hàng của vàng bạc Ngọc Chiến, trước kia ở Hưng Yên từng có thông tin thương hiệu vàng Ngọc Chiến bán vàng không đạt chất lượng, nhưng tôi không tin lắm. Từ khi có bài đăng trên baonhandao.vn, tôi mới thật sự sốc, vì một thương hiệu vàng uy tín mà lại phản bội lòng tin của khách hàng thì thật không thể chấp nhận được. Tuy nhiên, anh Vũ Văn Huy đã đến tiệm vàng Ngọc Chiến đề nghị được giải thích về việc bán vàng kém chất lượng mà baohandao.vn phản ánh thì được một người bán hàng trả lời: “Chuyện đó xưa rồi, do thợ kim hoàn làm nhiệm vụ chế tác thiếu trung thực mà ông chủ không kiểm soát được nên mới có tình trạng đó. Sau khi báo chí họ phản ánh thì Sở KHCN đã chỉ đạo phải kiểm soát chặt chẽ chất lượng vàng trước khi bán ra thị trường. Bây giờ chất lượng vàng đã được kiểm soát chặt chẽ, thậm chí cho máy thử nghiệm trước khi bày bán rồi anh ạ”.
Và thực tế là một mẫu vàng mang thương hiệu Ngọc Chiến được anh Vũ Văn Huy nhờ phóng viên đi làm thử nghiệm tại Tổng Cục đo lường chất lượng đã cho ra kết quả 99.99%.
Qua đây mới thấy rằng, thị trường vàng 99.99 mặc dù đã có thông tư để kiểm soát, nhưng vẫn còn rất nhốn nháo về chất lượng. Bộ KHCN cũng như Tổng Cục đo lường chất lượng, Sở KHCN các tỉnh cần siết chặt hơn nữa hoạt động kinh doanh vàng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, cũng như quản lý chất lượng vàng. Và sự thật được phơi bày qua các kết quả thử nghiệm vàng mà phóng viên baonhandao.vn thực hiện, nhất là kết quả thử nghiệm hàm lượng vàng của thương hiệu vàng Ngọc Chiến và Bảo Tín Thanh Vân trước và sau khi baonhandao.vn phản ánh, càng không thể chấp nhận bất cứ một lý do gì khi các sản phẩm vàng công bố chất lượng không đúng với hàm lượng thực tế.
