Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học trẻ cho rằng những gì đang diễn ra trong thực tế khác với quy định trong Quyết định 37 của Thủ tướng Chính phủ.
7 ứng viên trượt chức danh giáo sư
Theo kết quả công bố của Hội đồng Chức danh Giáo sư Nhà nước (GSNN), số ứng viên đạt đủ số phiếu tín nhiệm theo quy định là 75 ứng viên giáo sư (GS), 349 ứng viên phó giáo sư (PGS).
Trước đó, sau khi thẩm định hồ sơ, đánh giá ngoại ngữ, đánh giá báo cáo khoa học tổng quan, có 440 ứng viên (82 ứng viên GS, 358 ứng viên PGS) từ 26 hội đồng GS ngành, liên ngành được đưa vào danh sách đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS năm 2019.
Như vậy, có 7 ứng viên dù hội đồng ngành/liên ngành đã thông qua nhưng lên vòng xét của Hội đồng chức danh GSNN vẫn trượt GS. Trong số 7 ứng viên trượt GS, một số ứng viên có điểm công trình khoa học rất cao.
Theo tìm hiểu của Tiền Phong, có ứng viên GS có hơn 40 bài báo khoa học, trong đó có hơn 20 bài được đăng trên các tạp chí uy tín thế giới, có sách được xuất bản bởi nhà xuất bản (NXB) uy tín nước ngoài.
Thậm chí, theo công bố danh sách các ứng viên trên website của Hội đồng chức danh GSNN, có ứng viên GS liên ngành Cơ khí - Động lực có 105 bài báo khoa học và báo cáo khoa học trong và ngoài nước, trong đó có 27 bài báo đăng trên các tạp chí khoa học nổi tiếng là Scopus, ISI, SCI, đã được cấp 1 bằng bản quyền tác giả của Cục Sở hữu trí tuệ, có 4 cuốn sách, tổng số điểm nghiên cứu khoa học là 24,18 nhưng... trượt.
Có ứng viên GS ngành Vật lý với tổng điểm nghiên cứu khoa học lên đến 65,70, với 45 bài báo khoa học đăng trên các tạp chí quốc tế nhưng cũng không đạt yêu cầu.
Quá nhiều băn khoăn
Sau khi Hội đồng chức danh GSNN công bố danh sách nói trên, một nhóm nhà khoa học trẻ gửi thư lên Phó thủ tướng Vũ Đức Đam để bày tỏ không “tâm phục khẩu phục” với đánh giá của Hội đồng Chức danh GSNN.
Theo nhóm nhà khoa học trẻ, Quyết định 37 của Thủ tướng Chính phủ có những điểm mới đang tiệm cận với thế giới như: Yêu cầu Hội đồng Cơ sở, Hội đồng ngành, Hội đồng Chức danh GSNN phải công khai danh sách ứng viên và lý lịch khoa học của ứng viên trên website chính thức của Hội đồng Cơ sở và Hội đồng GSNN; đặt ra yêu cầu bắt buộc đối với ứng viên PGS phải có ít nhất 2 bài báo quốc tế, GS phải có 3 bài báo quốc tế hoặc bằng độc quyền sáng chế, giải pháp hữu ích hoặc những yêu cầu tương đương.
Từ năm 2020, con số này sẽ là 3 bài đối với PGS và 5 bài với GS; cho phép chuyển đổi công trình khoa học (bài báo quốc tế, hoặc và bằng độc quyền sáng chế) thay thế các điều kiện khác như viết sách, số lượng nghiên cứu sinh, giờ giảng…
“Đây được coi là cái nhìn chiến lược, có tính khuyến khích và coi trọng những cống hiến khoa học/sáng tạo của những người làm công tác nghiên cứu. Điều này hoàn toàn hợp với xu hướng chung trong đánh giá các nhà khoa học ở các nền giáo dục tiên tiến”, nhóm nhà khoa học trẻ nhận định.
Tuy nhiên, qua mùa đầu tiên bày tỏ xét phong chức danh GS, PGS theo chuẩn mới (Quyết định 37), các nhà khoa học trẻ họ thật sự hoang mang, trước một số dấu hiệu làm trái quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Cụ thể, một số ứng viên được Hội đồng Cơ sở, Hội đồng ngành đánh giá điểm khoa học cao và có lý lịch khoa học ưu tú với nhiều công trình được công bố quốc tế; các giải thưởng khoa học danh giá trong và ngoài nước, sở hữu nhiều bằng độc quyền sáng chế… nhưng lại bị loại khỏi danh sách được đề nghị xét phong GS, PGS. Điều này khiến cộng đồng các nhà khoa học và dư luận xã hội đặt câu hỏi về tính minh bạch, công bằng của quy trình xét duyệt.
Tại sao các ứng viên với số điểm công trình khoa học cao hơn mức sàn (10 điểm với PGS và 20 điểm với GS) lại bị loại khỏi danh sách? Số phiếu bầu của các ứng viên đó như thế nào?
Các nhà khoa học đặc biệt quan tâm quy trình lựa chọn thành viên Hội đồng Chức danh GSNN cũng như lý lịch khoa học của các thành viên.
“Có lẽ trong tất cả điều nêu trên, đây là mối băn khoăn và gây lo ngại hơn cả cho cộng đồng các nhà khoa học trẻ. Bởi, Quyết định 37 yêu cầu các ứng viên GS, PGS phải là tác giả chính của 2-5 bài báo hoặc/và bằng độc quyền sáng chế, thì dứt điểm các thành viên hội đồng, chủ tịch hội đồng, những người trực tiếp đánh giá các ứng viên phải có số lượng công trình công bố nhiều hơn thế”, các nhà khoa học trẻ bày tỏ quan điểm.
Bên cạnh đó, các ứng viên được yêu cầu minh bạch toàn bộ lý lịch của mình cho xã hội phản biện thì các thành viên hội đồng cũng cần công khai lý lịch khoa học.
Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, ông Trần Anh Tuấn, Chánh văn phòng Hội đồng Chức danh GSNN, cho biết từ khi Hội đồng công bố danh sách ứng viên đạt tiêu chuẩn, có nhận được 2 email đề nghị cho biết lý do vì sao không đạt tiêu chuẩn. Hội đồng cũng đang dò lại quy định để có câu trả lời cho các ứng viên.
