Đây là thông tin được đưa ra tại buổi tập huấn Hướng dẫn thực hiện Thông tư số 13/2022/TT-BYT về quy trình giám định đối với trẻ em bị hành hạ, ngược đãi và xâm hại tình dục do Bộ Y tế phối hợp với UNICEF tổ chức ngày 12/12 tại Hà Nội.
Phát biểu khai mạc TS Vương Ánh Dương- Phó Cục trưởng Cục quản lý Khám, chữa bệnh cho biết, lớp tập huấn được triển khai ngay khi Thông tư số 13/2022/TT-BYT ngày 30/11/2022 được ban hành nhằm hướng dẫn thống nhất trong toàn quốc về quá trình từ khi tiếp nhận trẻ em bị ngược đãi/xâm hại tình dục có thể khám giám định, được hỗ trợ chăm sóc sức khỏe, tư vấn cho những trẻ bị bạo lực, bị xâm hại thì cần phải xây dựng quy trình giám định pháp y đối với trẻ em bị ngược đãi và trẻ em bị xâm hại tình dục được sử dụng toàn quốc.
Xâm hại tình dục trẻ em có thể gây nên hậu quả như tổn thương cơ thể, lây nhiễm các bệnh hoa liễu (từ kẻ dâm ô) như lậu, sùi mào gà… Nghiêm trọng hơn là gây ảnh hưởng tinh thần rất nhiều đối với đứa trẻ tại thời điểm đó và kéo dài về sau. Hằng năm, các đơn vị pháp y trên cả nước giám định khoảng 2.000 trường hợp có dấu hiệu xâm hại tình dục và số lượng này tăng theo các năm.
Theo các chuyên gia, dưới góc độ giám định pháp y, dấu vết của hành động dâm ô để lại trên người nạn nhân có thể là các tổn thương thường nhẹ, các vết xước không lớn, vết xuất huyết, vết rạn, sây sát da niêm mạc nhanh chóng biến mất và có thể không để lại dấu vết, một số cháu nhỏ 5-7 tuổi có thể bị những tổn thương nặng hơn vì các cháu không biết chống cự.
Hiện, công tác giám định pháp y nói chung và công tác giám định pháp y các trường hợp trẻ em bị ngược đãi, trẻ em bị xâm hại tình dục được tiến hành bởi các tổ chức giám định pháp y trên cả nước, bao gồm: Viện Pháp y quốc gia, Phân Viện pháp y quốc gia tại thành phố Hồ Chí Minh, Viện Khoa học hình sự, Viện Pháp y Quân đội và 63 Trung tâm pháp y các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Kết luận giám định cung cấp những chứng cứ khoa học để giúp các cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết các vụ việc đúng người, đúng tội và đúng pháp luật.
Năm 2016, Luật Trẻ em được ban hành, trong đó quy định một Chương về Bảo vệ trẻ em có các điều khoản cụ thể về hệ thống dịch vụ bảo vệ trẻ em ba cấp độ phòng ngừa, hỗ trợ và can thiệp. Nghị định 56 của Chính phủ đã cụ thể hóa Quy trình hỗ trợ, can thiệp cho trẻ em có nguy cơ và bị xâm hại, bóc lột. Quy trình hỗ trợ, can thiệp này quy định UBND cấp xã chịu trách nhiệm thực hiện và điều phối các đơn vị tham gia cung cấp dịch vụ.
Cán bộ ngành Y tế có vai trò quan trọng trong các bước thực hiện Quy trình hỗ trợ, can thiệp bao gồm phát hiện trường hợp trẻ em bị xâm hại, bạo hành, đánh giá trường hợp, cung cấp dịch vụ, chuyển gửi và tham gia giám sát, đánh giá.
Năm 2007, Luật phòng chống bạo lực của Việt Nam đã được ban hành. Trên cơ sở đó hàng loạt các chính sách, các quy định của các Bộ, ban ngành, các tổ chức xã hội dân sự đã xây dựng và phát triển các mô hình dịch vụ nhằm hỗ trợ cho những người bị bạo lực gia đình, đặc biệt là phụ nữ. Đó là Thông tư 16/2009 và Thông tư 24/2017 của Bộ Ytế đã ban hành để hướng dẫn khám, chữa bệnh và tư vấn hỗ trợ cho các nạn nhân bị bạo lực gia đình tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Được sự hỗ trợ từ tổ chức UNICEF, từ Ban Quản lý dự án Bảo vệ Quyền trẻ em, năm 2020, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 5609/QĐ-BYT ngày 31/12/2020 "Ban hành tạm thời Quy trình giám định pháp y đối với trẻ em bị hoặc nghi ngờ bị xâm hại tình dục và Quy trình giám định pháp y đối với trẻ em bị hành hạ, ngược đãi, đánh đập".
Trên cơ sở Quyết định này, năm 2022 trong quá trình xây dự Thông tư thay thế Thông tư số 47/2013/TT-BYT ngày 31/12/2013 về "Ban hành Quy trình giám định pháp y", Ban soạn thảo đã hoàn thiện 02 quy trình ban hành tại Quyết định này và đưa vào ban hành tại Thông tư số 13/2022/TT-BYT ngày 30/11/2022 của BYT về "Ban hành Quy trình, biểu mẫu giám định pháp y, thời hạn, nhân lực thực hiện giám định pháp y" thay thế Thông tư số 47/2013/TT-BYT.
Thông tư số 13/2022/TT-BYT có hiệu lực từ ngày 01/3/2023. Thông tư 13/2022/TT-BYT gồm 9 điều với 37 quy trình và 54 biểu mẫu được đánh giá đồ sộ và chi tiết, góp phần nâng cao hiệu quả công tác giám định pháp y.
