Ngày 6/2, ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Giám đốc Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia đã đề xuất bổ sung hình thức đăng ký và cấp thẻ đăng ký hiến tặng mô tạng, tích hợp trên bằng lái xe hoặc căn cước công dân tại hội thảo "Đăng ký hiến và phòng, chống mua bán mô, bộ phận cơ thể người".
Theo ông Phúc, việc tích hợp đăng ký hiến tạng qua bằng lái xe và căn cước công dân (CCCD) sẽ giúp tăng lượng người đăng ký hiến tạng. Đồng thời, việc tích hợp thông tin cũng tạo thuận lợi xác định tâm nguyện người hiến tạng chết não (trong trường hợp tai nạn giao thông hoặc hoàn cảnh khác).
Nếu người trưởng thành đồng ý hiến tặng sẽ được tích hợp thông tin bằng hình ảnh biểu tượng hoặc chữ hiến tạng (hoặc cả hai) trên bằng lái xe hoặc căn cước công dân, tạo hình ảnh nhân văn.
"Cách này giúp tăng nguồn hiến tạng mô, tạng từ người chết não; hạn chế tệ nạn mua bán tạng từ người hiến sống", ông Phúc nói.
Để tăng nguồn hiến mô tạng từ nguồn chết não, nhiều ý kiến cũng đề xuất không giới hạn độ tuổi với người hiến chết não, thay vì quy định 18 tuổi như hiện nay.
Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, đến ngày 31/12/2022, cả nước có 63.552 trường hợp đăng ký hiến tạng sau khi chết, chết não và đã thực hiện ghép được 8 loại bộ phận cơ thể người với hơn 7.000 ca ghép tạng. Trong đó, số người được ghép thận nhiều nhất với hơn 6.000 người, tiếp theo là ghép gan, tim, phổi, thận, tụy, ruột.
Thứ trưởng cũng nhìn nhận nhu cầu ghép mô, bộ phận cơ thể người ở Việt Nam là rất lớn. Ước tính có hàng chục nghìn người cần ghép thận, ghép gan; hàng nghìn người cần ghép tim và các mô, bộ phận cơ thể khác. Nhu cầu đang ngày một tăng, trong khi nguồn tạng hiến lại khan hiếm.
"Nguồn tạng hiến từ người cho sống chiếm hơn 90% tổng số ca ghép tạng nên đã nảy sinh các hành vi mua bán, môi giới mô, bộ phận cơ thể người, hậu quả nghiêm trọng cho xã hội", ông Thuấn nói và cho rằng thực trạng này đặt ra yêu cầu cần phải hoàn thiện thể chế pháp lý để chặn hành vi mua bán mô, bộ phận cơ thể người.
Bên cạnh đó, các hoạt động hợp pháp cũng đã nảy sinh các hành vi mua bán, môi giới mô, bộ phận cơ thể người, để lại hậu quả nghiêm trọng cho xã hội. Điều này đặt ra yêu cầu cần phải hoàn thiện thể chế pháp lý và các giải pháp tổ chức thực hiện để đồng bộ các biện pháp, góp phần ngăn chặn, phòng, ngừa hành vi mua bán mô, bộ phận cơ thể người ở nước ta trong thời gian tới.
Thượng tá Đinh Văn Trình, Phó trưởng phòng 5, Cục cảnh sát hình sự (Bộ Công an) cho biết tội phạm ngày càng có nhiều thủ đoạn tinh vi. Chúng hoạt động theo ổ nhóm nhằm tiếp cận, làm quen với bên mua và bên bán, che giấu mục đích thương mại dưới các lý do nhân đạo, phi lợi nhuận.
"Nhiều tội phạm từng là nạn nhân mua bán tạng, biết được nhu cầu và lợi nhuận cao nên câu kết, móc nối với các nhóm khác hình thành đường dây phạm tội", Thượng tá Trình nói.
Trước tình trạng này, bà Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Pháp chế (Bộ Y tế) đề xuất rà soát, bổ sung vào Bộ Luật hình sự quy định nghiêm cấm hành vi liên quan đến mua bán mô, bộ phận cơ thể người. Đồng thời, tăng cường công tác quản lý Nhà nước và phối hợp liên ngành trong phòng chống mua bán bộ phận cơ thể người.
Đại diện Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06), Bộ Công an cho hay đến nay toàn quốc đã cấp hơn 76 triệu thẻ căn cước công dân gắn chip điện tử cho công dân.
Hiện Bộ Công an đang lập hồ sơ đề nghị xây dựng dự án Luật căn cước công dân (sửa đổi), trong đó có nội dung liên quan đến việc bổ sung quy định về tích hợp thông tin công dân như thẻ BHYT, sổ BHXH, giấy phép lái xe, giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn,…
"Do vậy, để triển khai tích hợp thẻ đăng ký hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác vào căn cước công dân gắn chip, đề nghị các cơ quan chức năng có liên quan của Bộ Y tế và Bộ Công an tham mưu, báo cáo để thống nhất thực hiện đúng quy định", đại diện Bộ Công an thông tin.
