Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo cho công dân, kể từ tháng 4 năm nay, các trại giam do Bộ Công an quản lý trên toàn quốc đã tiến hành đưa hàng ngàn cuốn kinh sách, ấn phẩm tôn giáo phục vụ cho phạm nhân trong sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng. Chủ trương này nhằm cụ thể hóa tinh thần của Hiến pháp 2013 về quyền con người, ngay cả khi đã mất quyền công dân.
Đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo cho 12.000 phạm nhân có đạo
Hơn 12.000 phạm nhân có tín ngưỡng, tôn giáo
Trên toàn quốc hiện có 54 trại giam thuộc quyền quản lý của Bộ Công an, mỗi năm tiếp nhận hơn 140.000 phạm nhân. Trong tổng số phạm nhân đang bị giam giữ có khoảng 12.000 người khai trong hồ sơ tham gia tín ngưỡng, tôn giáo với nhiều tôn giáo khác nhau. Khoảng 6.000 phạm nhân là tín đồ Phật giáo, hơn 4600 phạm nhân là tín đồ Công giáo, hơn 500 phạm nhân là tín đồ Tin lành, Còn lại là tín đồ các tôn giáo khác như Cao Đài, Phật giáo Hòa Hảo, Bà - la - môn, Tứ Ân Hiếu Nghĩa … Tất cả các phạm nhân trên phạm tội với nhiều nguyên nhân, tính chất mức độ khác nhau nhưng không có phạm nhân nào có tội danh liên quan hoạt động tôn giáo.
Trước khi Luật tín ngưỡng, tôn giáo có hiệu lực từ đầu năm 2018, Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo chỉ quy định về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo đối với công dân, chưa có quy định việc sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo đối với phạm nhân. Tuy nhiên, thực tiễn tại các cơ sở giam giữ của Bộ Công an đã chủ động bố trí cho một số phạm nhân theo tôn giáo được thực hành niềm tin tôn giáo và tiếp nhận kinh sách, ấn phẩm tôn giáo xuất bản hợp pháp tại Việt Nam từ thân nhân nhưng số lượng, thời lượng phải phù hợp với các quy định của pháp luật, nội quy cơ sở giam giữ và điều kiện, cơ sở vật chất của từng cơ sở giam giữ.
Điển hình như trường hợp Nguyễn Văn Lý trong thời gian chấp hành án tại trại giam Nam Hà đã được cơ sở giam giữ tạo điều kiện cho phép thực hành, bày tỏ niềm tin tôn giáo.
Các đầu sách về tín ngưỡng, tôn giáo
Tuy nhiên, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018 quy định: “Người đang chấp hành hình phạt tù; người đang chấp hành biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc có quyền sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo”. Tiếp đó, Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2020 cũng quy định “phạm nhân được sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo theo quy định của pháp luật”. Đó là những hành lang pháp lý quan trọng để thực thi quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo đối với người phạm tội.
Phân bổ hơn 4.400 cuốn kinh sách, ấn phẩm tôn giáo về 54 trại giam
Cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tôn giáo, tín ngưỡng, ngày 01/4/2022, Cục An ninh nội địa phối hợp với Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng- Bộ Công an (C10) tổ chức lễ bàn giao kinh sách, ấn phẩm tôn giáo đưa vào sử dụng tại các trại giam của Bộ Công an.
Theo đó, 17 đầu sách với số lượng hơn 4.400 cuốn sách đã lần lượt được bàn giao cho 54 trại giam thuộc Bộ Công an, đáp ứng nhu cầu sử dụng kinh sách, ấn phẩm tôn giáo của phạm nhân. Trong đó có 09 đầu sách là kinh sách, kinh thánh; 08 đầu sách thông tin chung về tín ngưỡng, tôn giáo, lịch sử hình thành, tác động đến đời sống, xã hội của tôn giáo, các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo và vận động quần chúng tín đồ tôn giáo...
Phạm nhân được đăng ký sử dụng sách, báo, ấn phẩm liên quan tôn giáo tại phòng đọc, thư viện hoặc mượn về buồng giam theo quy định.
Phạm nhân được đăng ký sử dụng sách, báo, ấn phẩm liên quan tôn giáo tại phòng đọc, thư viện hoặc mượn về buồng giam theo quy định. Hàng tuần vào các ngày nghỉ đều bố trí cho phạm nhân đến thư viện đọc sách, mượn sách về tôn giáo để đọc.
Việc đưa kinh sách, ấn phẩm liên quan tôn giáo vào sử dụng tại các trại giam của Bộ Công an không chỉ khẳng định thành tựu, chính sách nhất quán của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo mà còn thể hiện nỗ lực của Việt Nam trong thực thi các công ước quốc tế về quyền dân sự, chính trị, kính tế, văn hóa, xã hội, quyền còn người, đặc biệt là đã nội luật hóa Điều 18 của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR).
Đồng thời, các hoạt động trên cũng hướng tới mục tiêu giáo dục, cảm hóa, hướng thiện phạm nhân là tín đồ tôn giáo, tạo được sự đồng tình, ủng hộ trong dư luận chức sắc, chức việc, tín đồ các tôn giáo ở cả trong và ngoài nước đối với quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tôn giáo, tín ngưỡng. Thậm chí một số tổ chức tôn giáo cũng bày tỏ mong muốn được cung cấp kinh sách cho Bộ Công an để các phạm nhân được sử dụng tại trại giam.
Xem xét khả năng cho các phạm nhân được quyền thể hiện niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo
Thực tiễn triển khai việc đưa kinh sách tôn giáo vào trại giam cũng gặp những khó khăn nhất định. Một số phạm nhân theo tôn giáo có ý muốn truyền bá tín ngưỡng, tôn giáo của mình cho phạm nhân khác, không chịu tiếp thu sự giáo dục, đòi yêu sách, chống phá gây khó khăn cho công tác giáo dục. Theo đó, cơ quan chức năng sẽ kiên quyết đấu tranh với những hành vi lợi dụng hoạt động tôn giáo để chống phá, vi phạm pháp luật. Không để phạm nhân lợi dụng truyền đạo, sinh hoạt tôn giáo ảnh hưởng đến hoạt động quản lý, giáo dục, đảm bảo an ninh, an toàn trại giam.
Các cán bộ trực tiếp quản lý phạm nhân cũng sẽ được tập huấn để nâng cao nhận thức về chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo; hiểu các nội dung về kinh sách, giáo lý, giáo luật của tôn giáo để tổ chức, quản lý và theo dõi hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo của đơn vị theo đúng quy định pháp luật.
Tới đây, Bộ Công an tiếp tục phối hợp các bộ, ban, ngành liên quan, đặc biệt là Bộ Nội vụ làm phong phú, đa dạng hơn về chủng loại kinh sách, ấn phẩm tôn giáo đưa vào sử dụng tại các trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng, đáp ứng nhu cầu của phạm nhân là tín đồ của 16 tôn giáo đã được Nhà nước công nhận; Xem xét khả năng cho các phạm nhân được quyền thể hiện niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo cụ thể hơn.
