Đoàn tụ những hoàn cảnh chia ly

Tìm được con minh một nơi cách xa nửa vòng trái đất

Câu chuyện này xảy ra đã khá lâu nhưng vẫn để lại nhiều xúc động đối với các cán bộ Hội CTĐ TP Hồ Chí Minh. Đó là năm 2014, một gia đình sau 20 năm mất liên lạc với đứa con trai từ khi cháu mới 2 tháng tuổi đã được đoàn tụ. Hành trình tìm kiếm của người mẹ tưởng đâu vô vọng không ngờ bà vẫn tìm được con mình ở một nơi cách xa bà nửa vòng trái đất.

Câu chuyện thật xúc động trên là của mẹ con cô Nguyễn Kiều Hoa và con trai Nguyễn Bá Nam. Năm cô Hoa vừa tròn 1 tuổi thì mẹ hy sinh tại tỉnh Bình Dương, cô được đồng đội của mẹ đưa ra Bắc và sống tại Trung tâm xã hội của tỉnh Thái Nguyên. Cô không còn một người thân, không biết gì về gốc gác gia đình mình, chỉ biết bạn của mẹ nói là quê mẹ ở tỉnh Bến Tre. Đến năm 1967, một gia đinh Thái Nguyên đã đến Trung tâm nhận cô về nuôi dưỡng, năm 1987 cô lập gia đình tại quê hương Thái Nguyên.

Năm 1991, cô Hoa sinh ra cháu trai đầu tiên là Phạm Tuấn Tùng, đến năm 1994 sinh tiếp con trai đặt tên là Nguyễn Bá Nam. Khi bé Nam chào đời được 2 tháng thì tai họa ập đến gia đình cô, chồng bị tai biến mạch máu não, liệt nửa người. Hoàn cảnh gia đình cô lúc đó thật thảm hại. Trên lưng cõng đứa con 3 tuổi, tay bồng đứa con mới chào đời, cô gần như không còn lối thoát.

Tình cờ, cô gặp bà Thanh và anh Hợi, là cán bộ Trung tâm Bảo trợ xã hội Đông Anh - Hà Nội, họ động viên và giải thích cho cô để đón cháu Nguyễn Bá Nam về nuôi dưỡng. Cũng trong năm 1994, bà Thanh, anh Hợi và anh Tráng là cán bộ Sở Tư pháp tỉnh Thái Nguyên cũng đến nhà động viên cô Hoa để cháu Nam cho một gia đình người Mỹ, đó là ông bà CoocRan, nhận làm con nuôi và cô sẽ gặp lại con mình, biết thông tin về con khi con tròn 18 tuổi. Vì hoàn cảnh bế tắc và vì nghĩ đến tương lai sau này của con nên cô Hoa đã đồng ý cho cháu Nam làm con nuôi của ông bà CoocRan.

9 giờ 37 phút ngày 22-5-2014, số điện thoại lạ đổ chuông vào máy cô Hoa, đầu dây bên kia là tiếng nói của cô Mai Tâm thông báo cô Hoa đến Hội CTĐ để nhận thông tin từ con trai Nguyễn Bá Nam. Cô Hoa kể lại: “Tôi nghe xong vừa cầm điện thoại trả lời cô Mai Tâm vừa bật khóc. Sau đó, tôi khóc cả ngày, khóc vì quá đỗi vui mừng. Tôi gọi điện cho tất cả những người quen của tôi để thông báo tin vui này, vừa gọi vừa khóc, khóc vì mừng, vì ước nguyện của mẹ con tôi đã thành công”.
 

Phòng Tìm kiếm tin tức thân nhân của CTĐ Việt Nam được thành lập năm 1987. Cùng với các Hội quốc gia trên toàn thế giới, Phòng Tìm kiếm tin tức thân nhân của CTĐ Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc giúp tìm kiếm, kết nối và duy trì liên lạc giữa các thành viên bị chia tách trong gia đình. Nhiệm vụ ban đầu chủ yếu là giúp các thân nhân và gia đình tìm kiếm lại người thân bị mất liên lạc, các binh sĩ và người thân bị thất lạc trong chiến tranh; Những người Việt Nam di chuyển chỗ ở đi nước khác; Những người lưu lạc ở trong nước và ở nước ngoài (trừ trường hợp lính Mỹ mất tích ở Việt Nam đã có cơ quan khác giải quyết, hoặc những quân nhân và thường dân bị coi như là mất tích hoặc đã chết ở Việt Nam trong chiến tranh, loại đơn này được chuyển cho cơ quan Chính phủ có thẩm quyền; Trao đổi tin tức gia đình qua CTĐ trong trường hợp các kênh liên lạc thông thường bị gián đoạn hoặc bị cắt đứt).

Với những trường hợp đặc biệt vì lý do nhân đạo cần xúc tiến việc xum họp gia đình, có thể giúp đỡ họ bằng vai trò xúc tác của mình đối với cơ quan Chính phủ có thẩm quyền và thông báo cho đương sự những thông tin cần thiết.

Trong bối cảnh hiện nay, khi mà hoạt động Tìm kiếm tin tức thân nhân càng được chuyên biệt hóa hơn nhằm đáp ứng những biến đổi không ngừng của các loại hình xung đột, tù tội và hệ quả xã hội hay hậu quả do di dân, di cư, thiên tai, thảm họa gây ra. Vì vậy, công tác này được gọi là Tìm kiếm tin tức thân nhân/Phục hồi liên lạc gia đình để nhấn mạnh hơn nữa vai trò kết nối, trao đổi tin tức và tìm người thân do ly tán, mất liên lạc và cần Hội hỗ trợ.

Mạng lưới về công tác Phục hồi liên lạc gia đình khắp trong cả nước

T.Ư Hội CTĐ Việt Nam được sự hỗ trợ của Ủy ban CTĐ quốc tế đã duy trì một mạng lưới về công tác Phục hồi liên lạc gia đình khắp trong cả nước (63/63 tỉnh, thành Hội CTĐ có cán bộ phụ trách hoạt động) và đã đẩy mạnh việc tham gia của Hội CTĐ Việt Nam trong mạng lưới quốc tế.
 

Từ năm 2009-2019, T.Ư Hội đã tiếp nhận 3.880 đơn yêu cầu tìm kiếm tin tức thân nhân từ Hội CTĐ các nước gửi về và từ các tỉnh/thành gửi tìm người thân tại nước ngoài. Số liệu cập nhật trong những năm gần đây: Đã giúp đoàn tụ gia đình 400 trường hợp; Hơn trường hợp tồn đọng chưa có tin tức và chưa giải quyết được; nhiều trường hợp kết nối được nhưng không đoàn tụ được. Hầu hết các đơn Tìm kiếm người thân tại Việt Nam thông qua Hội CTĐ các nước và Ủy ban CTĐ quốc tế (Anh, Úc, Mỹ, Đức...). Thực hiện khoảng 410 tin nhắn CTĐ giúp cho gia đình nhận được tin tức của con em mình tại trại giam nước bạn (Thái Lan, Malaysia); Giúp hàng chục em vị thành niên bị các nước bạn trục xuất về Việt Nam do nhập cư bất hợp pháp...

Những năm qua, T.Ư Hội CTĐ Việt Nam phối hợp với Ủy ban CTĐ quốc tế đã tổ chức các lớp tập huấn công tác phục hồi liên lạc gia đình trong tình huống khẩn cấp, với sự tham dự của các học viên là cán bộ Hội CTĐ. Các học viên được cập nhật kiến thức về hoạt động phục hồi liên lạc gia đình của Hội CTĐ Việt Nam; Khái quát về các trường hợp đang xử lý, cách tiến hành tìm kiếm ở Việt Nam; Yêu cầu tìm kiếm; Quy tắc ứng xử về bảo mật thông tin và câu hỏi; Tin nhắn CTĐ và tin nhắn An toàn và Khỏe mạnh; Ngăn ngừa sự ly tán gia đình...

Do tính chất công việc, nghiệp vụ tìm kiếm là rất khó bởi sự thay đổi về hồ sơ lịch sử, địa bàn, thời gian nên còn tồn đọng nhiều hồ sơ tìm kiếm từ nhiều năm trước đến nay chưa có kết quả. Và vì lẽ đó, Phục hồi tìm kiếm là nhiệm vụ đầy tính nhân văn, nhân đạo mà bộ phận Tìm kiếm tin tức thân nhân của Hội CTĐ Việt Nam đã và đang làm để giúp đoàn tụ những hoàn cảnh chia ly.