Tàn dư IS nhen nhóm trỗi dậy sau 5 tháng sụp đổ ở Iraq và Syria

Năm tháng sau khi các lực lượng được Mỹ hậu thuẫn đẩy lùi Nhà nước Hồi giáo (IS) khỏi vùng lãnh thổ cuối cùng ở Syria, nhóm khủng bố đang tập hợp lực lượng mới, tiến hành các cuộc tấn công du kích trên khắp Iraq và Syria. Họ cũng lập lại mạng lưới tài chính và nhắm đến các tân binh tại doanh trại do một nhóm đồng minh điều hành.

Báo cáo gần đây được đệ trình lên quốc hội Mỹ cảnh báo rằng việc Mỹ rút hơn một nửa trong số 2.000 quân khỏi Syria theo lệnh của Tổng thống Donald Trump có nghĩa là quân đội Mỹ phải cắt giảm hỗ trợ cho lực lượng đối tác Syria chống IS. 

Hiện tại, các lực lượng của Mỹ và quốc tế chỉ có thể cố gắng đảm bảo rằng IS tiếp tục bị vây hãm và tránh xa khu vực thành thị.

Thiết lập lại mạng lưới

Theo New York Times, nhóm khủng bố đã huy động khoảng 18.000 chiến binh còn sót lại ở Iraq và Syria. Các phần tử ẩn náu và các nhóm tác chiến đã tiến hành các cuộc tấn công bắn tỉa, phục kích, bắt cóc và ám sát chống lại lực lượng an ninh và các nhà lãnh đạo cộng đồng.

Nhà nước Hồi giáo vẫn có thể khai thác khối tài sản trị giá tới 400 triệu USD được giấu ở cả Iraq và Syria hoặc tuồn vào các nước láng giềng để giữ an toàn. Số tiền này được cho là đã được đầu tư vào các doanh nghiệp, bao gồm nuôi cá, buôn bán xe hơi và trồng cần sa.

IS cũng thực hiện tống tiền để tài trợ cho các hoạt động bí mật. Nông dân ở miền Bắc Iraq không chịu trả tiền đã bị đốt cháy ruộng đồng.

Trong nhiều tháng qua, IS đã xâm nhập vào khu lều trại rộng lớn ở phía đông bắc Syria. Các quan chức tình báo Mỹ cho biết trại Al Hol, do các đồng minh người Kurd ở Syria quản lý với rất ít viện trợ hoặc an ninh, đang trở thành môi trường cho tư tưởng IS sinh sôi và là nguồn cung cấp những kẻ khủng bố trong tương lai.

Lực lượng người Kurd ở Syria do Mỹ hậu thuẫn cũng nắm giữ hơn 10.000 chiến binh IS, bao gồm 2.000 người nước ngoài, trong các trại tạm giam riêng lẻ.

Trong một loạt đánh giá gần đây của chính phủ Mỹ và Liên Hợp Quốc, các quan chức quân sự và tình báo của Iraq, Mỹ và phương Tây mô tả sự trỗi dậy trở lại của IS, không chỉ ở Iraq và Syria, mà còn ở các nhánh từ Tây Phi đến Sinai.

Sự hồi sinh này đặt ra mối đe dọa đối với lợi ích và đồng minh của Mỹ, khi chính quyền Trump rút quân đội Mỹ ở Syria và chuyển trọng tâm ở Trung Đông sang cuộc đối đầu tiềm ẩn với Iran.

"Dù hiện tại IS suy yếu thế nào, chúng vẫn là phong trào toàn cầu thực sự và chúng ta có thể bị tấn công trên khắp thế giới", Suzanne Raine, cựu giám đốc Trung tâm Phân tích Khủng bố của Anh, cho biết.

Tiếp tục các cuộc tấn công đẫm máu

Một chỉ số quan trọng chỉ ra sự hồi sinh của IS là lượng bom đạn được máy bay Mỹ thả xuống ở Iraq và Syria trong những tháng gần đây. Vào tháng 6, máy bay chiến đấu của Mỹ đã thả 135 quả bom và tên lửa, nhiều hơn gấp đôi so với tháng 5, theo dữ liệu của không quân.

Các quan chức quốc phòng trong khu vực nói rằng IS hiện cố thủ ở vùng nông thôn, chiến đấu trong các nhóm nhỏ khoảng một chục người và lợi dụng biên giới lỏng lẻo giữa Iraq và Syria, cùng với biên giới không chính thức giữa Kurdistan và phần còn lại của Iraq, nơi lực lượng an ninh dàn trải và chồng lấn trách nhiệm.

Đối với người Iraq ở các tỉnh phía bắc và phía tây nơi IS hoạt động trong quá khứ, ý thức về mối đe dọa không biến mất, khi các cuộc tấn công chậm lại nhưng không bao giờ dừng lại.

Chỉ trong sáu tháng đầu năm nay, đã có 139 vụ tấn công ở các tỉnh Nineveh, Salahuddin, Kirkuk, Diyala và Anbar, khiến 274 người thiệt mạng. 

Một câu chuyện đặc biệt tàn bạo, chưa từng thấy kể từ khi IS kiểm soát lãnh thổ ở miền Bắc Iraq, đã xảy ra vào đầu tháng 8 khi những người có vũ trang tuyên bố trung thành với IS chặt đầu một cảnh sát tại ngôi làng phía nam thành phố Samarra ở tỉnh Salahuddin.

Khu vực này chứng kiến các cuộc tấn công liên tiếp trong hai năm qua. Cảnh sát sống trong làng nhận được cảnh báo rời bỏ công việc của họ. Như Alaa Ameen Mohammad Al-Majmai, sĩ quan bị chặt đầu, hầu hết làm việc cho lực lượng an ninh vì có rất ít công việc khác ngoài làm nông.

Trong tháng này, một xạ thủ thủy quân lục chiến Mỹ, Trung sĩ Scott A. Koppenhafer, 35 tuổi, đã bị giết ở miền Bắc Iraq trong chiến dịch với lực lượng địa phương.

Anh là người Mỹ đầu tiên thiệt mạng trong trận chiến ở Iraq năm nay. Vào tháng 1, bốn người Mỹ cũng đã thiệt mạng trong một vụ đánh bom tự sát ở Manbij, Syria.

Chuẩn bị cho cuộc nổi dậy cuối cùng

Báo cáo tháng 7 của các nhà phân tích thuộc Ủy ban Chống Khủng bố của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc cho biết, các thủ lĩnh Nhà nước Hồi giáo đang thích nghi, củng cố và tạo điều kiện cho một cuộc nổi dậy cuối cùng ở Syria và Iraq sau thất bại quân sự tại các nước này.

Báo cáo mới của tổng thanh tra liên ngành (Bộ Ngoại giao Mỹ, Bộ Quốc phòng Mỹ và Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ - USAID) đánh giá các hoạt động của IS từ tháng 4 đến tháng 6, kết luận nhóm này đang hồi sinh ở Syria và đã "củng cố khả năng nổi dậy ở Iraq".

Sau sự sụp đổ của Baghuz, thành trì cuối cùng của IS ở Syria gần biên giới Iraq, những gì còn lại của nhóm chiến binh phân tán trên khắp khu vực đang bắt đầu một cuộc nổi dậy lâu dài.

Các quan chức Mỹ cho biết chúng được trang bị tốt, mặc dù hệ thống lãnh đạo về cơ bản đã bị phá vỡ khiến phần lớn phiến quân không có sự hướng dẫn từ các chỉ huy cấp cao hơn.

Sự thay đổi về chiến thuật của Nhà nước Hồi giáo buộc người Mỹ và các lực lượng quân đội quốc tế khác phải thay đổi, đảm bảo có thể chiến đấu với chiến dịch theo kiểu du kích chống lại quân nổi dậy, những kẻ thoắt ẩn thoắt hiện giữa cộng đồng địa phương.

Một trong những thách thức lớn nhất là việc liên tục đưa quân đội Mỹ đến và đi khỏi Syria trong nỗ lực duy trì sự hiện diện của không quá 1.000 quân theo triển khai chính thức của quân đội.

"Cùng với sự rút lui của quân đội Mỹ, IS đang được tạo điều kiện để chiếm lại các vũng lãnh thổ trong khi đàn áp người dân địa phương", Colin P. Clarke, thành viên cao cấp tại Trung tâm Soufan, tổ chức nghiên cứu về các vấn đề an ninh toàn cầu, nhận định.