'Đế chế' IS sụp đổ, thủ lĩnh bí ẩn vẫn bặt vô âm tín

Vùng lãnh thổ cuối cùng bị IS kiểm soát gần biên giới Iraq được tái chiếm vào ngày 23/3. Lực lượng vũ trang người Kurd sẽ tiếp tục truy quét thành viên IS còn sót lại ở khu vực.

Đang bị truy nã với số tiền thưởng 25 triệu USD, Abu Bakr al-Baghdadi, kẻ bị truy lùng gắt gao nhất thế giới, là người đã chỉ đạo tổ chức IS tàn bạo tiến hành thảm sát những người chống đối và tấn công khủng bố trên khắp thế giới.

Theo AP, mặc dù có những tuyên bố rằng ông đã chết, tung tích của al-Baghdadi vẫn là một bí ẩn. Hình ảnh của ông xuất hiện chỉ một lần trong video đăng lên trang web của IS vào năm 2014. Kể từ đó, nhiều phụ tá thân cận với ông đã chết, hầu hết là trong các cuộc không kích của liên quan do Mỹ dẫn đầu.

“Không biết hắn ở đâu”

Al-Baghdadi là một trong số ít các chỉ huy cao cấp của IS vẫn còn lẩn trốn sau hai năm IS liên tiếp thua trận, biến khu vực kiểm soát của tổ chức này từ một diện tích rộng bằng nước Anh thành những ngôi làng nhỏ cuối cùng ở thung lũng sông Euphrates.

Mặc dù có vai trò chủ yếu là lãnh đạo biểu tượng của mạng lưới khủng bố toàn cầu, và một người phát ngôn của liên quân do Mỹ dẫn đầu từng nói al-Baghdadi “không liên quan gì (tới IS) trong một thời gian dài”, việc bắt được ông vẫn sẽ có giá trị lớn cho nhiều bên khác nhau ở Syria và Iraq.

Nhưng cho đến nay, al-Baghdadi vẫn thoát khỏi sự truy đuổi của Mỹ, Nga, Syria, Iraq và người Kurd.

Trong những ngày cuối của IS, Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Mỹ hậu thuẫn đã dồn IS vào những ngôi làng cuối cùng ở khu vực Baghouz, phía đông Syria gần biên giới Iraq. Các chiến binh IS đã phòng thủ và chống cự quyết liệt. Đã có đồn đoán al-Baghdadi sẽ bị bắt giữ ở đây.

Ngôi làng cuối cùng đã được giải phóng ngày 23/3 sau nhiều tuần giao tranh. Trong thời gian đó, ước tính có tới 30.000 người chạy ra khỏi khu vực để đầu hàng, hầu hết là gia đình của binh sĩ IS. Nhưng không có dấu vết nào của al-Baghdadi.

“Liên quân không giữ hắn và cũng không biết hắn ở đâu”, phát ngôn viên của liên quan do Mỹ dẫn đầu, Đại tá Sean Ryan, nói với hãng tin AP.

Các chiến dịch lùng bắt chưa công bố

Mohammed Kheder, đồng sáng lập nhóm Âm thanh và Hình ảnh chuyên thu thập tư liệu về IS, nói lần cuối có người thấy al-Baghdadi là khoảng 15 tháng trước, theo các nguồn tin từ bên trong khu vực IS kiểm soát và lời kể của những người đã chạy thoát.

Trong một bài đăng trên Twitter, nhóm của Kheder nói không loạt trừ khả năng al-Baghdadi đã bị bắt cách đây một thời gian dài - “nhất là khi nhiều chiến dịch đổ bộ bằng máy bay, hay chiến dịch ban đêm của Mỹ lùng bắt các lãnh đạo IS dọc biên giới Iraq chưa được tiết lộ”.

Tình báo Iraq tin rằng al-Baghdadi đang lẩn trốn đâu đó trên sa mạc giữa biên giới Syria và Iraq, và di chuyển các nơi bằng đường hầm.

“Hắn không dùng các thiết bị viễn thông hay Internet để tránh bị máy bay của liên quân phát hiện”, một quan chức tình báo cao cấp nói với AP. “Khi hắn muốn gặp ai trong tổ chức, người đó được đưa bằng ôtô đến cách chỗ hắn khoảng 2 tiếng, rồi tiếp tục được đưa đến chỗ hắn bằng xe máy”.

Quan chức khác, một đại tá, nói lực lượng Mỹ gần đây đã nhắm đến những người thân cận nhất với al-Baghdadi, bao gồm cận vệ Khaled al-Saudi (biệt danh Khallad), và tiêu diệt người này vào tuần trước ở khu vực al-Baaj dọc biên giới Syria - Iraq. Vợ của Khallad bị bắt giữ.

Một phụ tá thân cận khác của al-Baghdadi cũng bị giết gần đây và vợ ông ta bị bắt, và lực lượng Mỹ tin rằng những mục tiêu đó sẽ sớm dẫn họ đến al-Baghdadi, theo đại tá tình báo Iraq.

Xuất thân từ al-Qaida

Al-Baghdadi sinh năm 1971 ở Samarra, Iraq, có tên thật Ibrahim Awwad Ibrahim Ali al-Badri al-Samarrai. Theo các trang web thuộc IS, al-Baghdadi bị Mỹ bắt giữ ở Iraq và giam trong nhà tù Bucca tháng 2/2004 vì các hoạt động nổi dậy chống Mỹ.

Ông ta được thả sau 10 tháng, và sau đó gia nhập chi nhánh al-Qaida ở Iraq do Abu Musab al-Zarqawi cầm đầu. Sau đó, al-Baghdadi lên chỉ huy nhóm này, khi đó có tên Nhà nước Hồi giáo Iraq.

Sau khi nội chiến Syria nổ ra năm 2011, al-Baghdadi điều thuộc hạ sang nước láng giềng để lập một nhóm Hồi giáo cực đoan dòng Sunni. Nhóm này, sau đó có tên Mặt trận Nusra, ban đầu mời gọi các phiến quân Sunni ôn hòa đang chiến đấu chống lại Tổng thống Syria Bashar Assad.

Các bộ xương, nghi là thuộc về người Yazidi ở Iraq, được tìm thấy ở một mộ tập thể ở ngoài thị trấn Sinjar, Iraq vào tháng 11/2015. Ảnh: Reuters.

Sau này, nhiều binh sĩ của al-Baghdadi và có thể chính ông ta cũng chuyển sang Syria, theo đuổi kế hoạch gây dựng một nhà nước Hồi giáo thời trung cổ (caliphate). Tháng 4/2013, al-Baghdadi đơn phương tuyên bố tiếp quản Mặt trận Nusra, để tạo một tổ chức mới mang tên Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant (ISIL - tên viết tắt sau này vẫn thường được dùng để nhắc đến IS). Lãnh đạo Mặt trận Nusra, Abu Mohammad al-Golani cùng với các lãnh đạo ở trung tâm al-Qaida từ chối việc sáp nhập này.

Các binh sĩ của al-Baghdadi tiếp tục giành được nhiều lãnh thổ ở Iraq và Syria, bao gồm các thành phố lớn như Raqqa của Syria và Mosul của Iraq. Tháng 6/2014, tổ chức tuyên bố thành lập Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), với al-Baghdadi là lãnh đạo.

Các tội ác của nhóm này như thảm sát và chặt đầu - một số được ghi lại trong những video ghê rợn - biến IS thành một trong những phần đen tối, tàn bạo nhất trong lịch sử hiện đại.

Những đoạn ghi âm thù địch

Trong suốt thời gian đó, al-Baghdadi vẫn ẩn trong bóng tối.

Ông ta chỉ xuất hiện trong một video năm 2014, kêu gọi người Hồi giáo trên thế giới thề trung thành với IS và tuân theo sự lãnh đạo của mình.

Không có nhiều thông tin về gia đình của al-Baghdadi. Vợ cũ Saja al-Dulaimi, và con gái họ, bị bắt giữ ở Lebanon năm 2014. Bà được thả một năm sau trong đợt trao đổi tù nhân với al-Qaida, đổi lấy các binh lính và cảnh sát Lebanon. Tháng 7/2018, IS cho biết con trai al-Baghdadi, Huthaifa al-Badri, đã thiệt mạng trong một trận chiến với quân chính phủ Syria.

Chưa một tin nào về việc bắt giữ và tiêu diệt al-Baghdadi được kiểm chứng. Năm 2017, Nga tuyên bố “khả năng cao” là ông ta đã bị tiêu diệt trong một cuộc không kích của nước này ở ngoài rìa Raqqa, nhưng Mỹ sau đó cho biết hắn vẫn còn sống.

Al-Baghdadi xuất hiện trở lại tháng 9/2017, kêu gọi các tín đồ hãy thiêu đốt kẻ thù ở mọi nơi, trong một thông điệp được thu âm. Một đoạn băng thu âm khác được đăng tải tháng 8/2018, trong đó al-Baghdadi kêu gọi người ủng hộ “kiên cường” chống lại kẻ thù của IS - đoạn băng đó nhắc đến các sự kiện thời sự, chứng tỏ được ghi âm gần đây. Các chuyên gia theo dõi các nhóm phiến quân cho biết giọng nói trong các băng ghi âm đúng là của al-Baghdadi.

Đó là lần cuối người ta nghe gì về ông ta.