Vì sao hàng triệu người Trung Quốc không về quê ăn Tết?

Những người giao đồ ăn trong chiếc áo khoác đồng phục màu vàng đứng ở một góc phía ngoài trung tâm thương mại nhộn nhịp tại khu mua sắm Từ Gia Hối ở Thượng Hải.

Trong số họ, Wang Junqiang đang xem xét điện thoại và chờ đợi đơn hàng tiếp theo.

Wang quê ở Thiểm Tây, anh vừa tròn 40 tuổi tháng trước và đã làm việc ở Thượng Hải một thập kỷ nay. Từng làm phục vụ trong một chuỗi nhà hàng của Đài Loan, anh gia nhập đội quân giao thực phẩm hồi năm ngoái, khi ngành dịch vụ bán đồ ăn trực tuyến nở rộ.

Wang hiện là người vận chuyển của ứng dụng đặt đồ ăn Meituan. Anh sẽ làm việc xuyên Tết Nguyên đán năm nay và hạnh phúc với điều đó.

Công ty của anh trả gấp ba lần tiền công hàng ngày cho những nhân viên làm việc trong suốt kỳ nghỉ lễ kéo dài cả tuần. Không những vậy, họ còn thưởng cho những người rời Thượng Hải muộn để về quê nhà và trở lại làm việc sớm.

"Sẽ có khoản tiền thưởng 1.000 nhân dân tệ (158 USD) nếu như bạn làm việc tới tận đêm giao thừa", South China Morning Post dẫn lời Wang. "Và nếu bạn trở lại làm việc trước hoặc vào mùng 5, bạn sẽ được thưởng 700 nhân dân tệ (111 USD)".

Tiền là động lực

Wang là một trong số nhiều người lao động chọn ở lại các thành phố lớn, ngay cả khi hàng triệu người khác thực hiện cuộc hành trình lớn để đoàn tụ gia đình. 

Được biết đến với tên gọi xuân vận, cuộc dịch chuyển đông đảo nhất thế giới hàng năm sẽ chứng kiến gần 3 tỷ chuyến đi của người Trung Quốc từ 1/2 đến 12/3.

Thế nhưng, vẫn có những người lao động nhập cư xa quê lựa chọn làm việc xuyên mùa lễ hội với những công việc được trả lương thấp, giữ nhịp độ cho các thành phố lớn ngay cả khi hoạt động sản xuất ở gần như khắp đất nước đều dừng lại.

Đối với một người mà việc không về quê dịp Tết Nguyên đán đã trở thành thói quen như Wang, số tiền anh kiếm được là một động lực lớn. Năm 2017, anh kiếm được khoảng 10.000 nhân dân tệ (1.586 USD) mỗi tháng nhờ lao động "chăm chỉ" trong kỳ nghỉ lễ. Anh nói năm nay có thể sẽ khó khăn hơn.

"Quá nhiều người tham gia vào ngành dịch vụ vận chuyển đồ ăn. Đơn hàng cho mỗi người chúng tôi do đó cũng không nhiều", anh cho biết, nói thêm rằng số lượng đơn hàng dịp này cũng sẽ giảm vì khách hàng chính là nhân viên văn phòng và sinh viên đại học đã không còn ở các thành phố lớn.

Tuy nhiên, Wang cũng nói rằng anh rất mừng khi không tham gia xuân vận.

Để trở về quê nhà Bảo Kê, anh phải qua Lan Châu hoặc Tây An vì không có chuyến tàu hoặc chuyến bay nào nối từ Thượng Hải. Việc mua vé tàu trong mùa xuân vận cao điểm cũng là điều khó khăn.

"Tôi thực sự không thấy có vấn đề gì khi ăn Tết ở đây", Wang nói. "Vợ tôi cũng làm việc ở đây, con chúng tôi cũng đi học ở đây. Tốt hơn là nên về nhà vào thời điểm khác".

Giữ nhịp sống đô thị

Với Lu Xiaomei, tiền lại không phải yếu tố quyết định. Trong suốt 15 năm ở Thượng Hải, nữ công nhân vệ sinh chưa một lần về quê dịp Tết. "Tôi hoàn toàn thấy ổn", người phụ nữ 53 tuổi đến từ Trùng Khánh cho biết. "Cần có người làm việc trong khoảng thời gian này".

Lu quét dọn các khu vực tại một khu nhà ở quận Tĩnh An, Thượng Hải.

Không được trả thêm tiền khi làm việc trong những ngày lễ, nhưng bà và chồng, cũng làm công việc quét dọn, vẫn thích về quê vào những thời điểm khác trong năm hơn.

"Thứ nhất, mua vé tàu trong thời gian xuân vận là khó khăn, Thứ hai, cũng rất khó để xin nghỉ vì những nhân viên quét dọn khác quê gần Thượng Hải hơn đều đã xin nghỉ rồi", bà chia sẻ. "Vì vậy, những người có quê xa hơn như chúng tôi cần ở lại để làm việc".

Thợ làm tóc Maggie Lu cũng sẽ không về nhà năm nay. Người phụ nữ 28 tuổi đang trong thời kỳ làm việc bận rộn nhất khi khách hàng đều mong mau chóng có mái tóc đẹp nhất cho những chuyến thăm người thân trong kỳ nghỉ lễ.

"Đối với ngành mà tôi đang làm, thời gian bận rộn nhất là tháng trước Tết bởi mọi người đều muốn một mái tóc đẹp để chào đón năm mới. Vì vậy, tôi chọn ở lại và sẽ vui vẻ sau đó", Lu cho biết cô sẽ đi du lịch đến một số điểm hút khách ở gần Thượng Hải.

"Một vài đồng nghiệp của tôi cũng không về nhà trong mùa lễ hội này, vì vậy chúng tôi đang tận dụng cơ hội này để cùng nhau đi du lịch".

Lu chuyển đến Thượng Hải từ Urumqi ở khu tự trị Tân Cương vào nửa năm trước. Cô chỉ có kế hoạch về thăm quê nhà trong mùa thấp điểm. 

"Ở đó tôi chỉ kiếm được 3.000 đến 4.000 nhân dân tệ (475-634 USD) mỗi tháng. Ở Thượng Hải, tôi kiếm được gấp đôi", cô nói. "Tôi luôn tin rằng càng chăm chỉ thì thành quả nhận được sẽ càng lớn".

Giáo sư Zheng Fengtian, nghiên cứu phát triển nông thôn và người lao động nhập cư tại Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, cho biết việc lao động nhập cư tiếp tục làm việc trong kỳ nghỉ lễ là điều tốt cho hoạt động kinh doanh.

"Nếu tất cả đều đi vào thời điểm đó, sẽ là một thảm họa cho đời sống đô thị. Các nhà hàng đều đóng cửa, không ai chăm trẻ em", ông nói. "Bất kỳ công việc nào cũng phải tính đến tính bền vững, thậm chí khi bạn chỉ điều hành một tiệm ăn vặt nhỏ, việc kinh doanh của bạn cũng có thể rơi vào tay một người lạ sau khi bạn trở về từ kỳ nghỉ lễ dài".