Độc đáo Lễ hội đập trống của người Ma Coong

Già bản Đinh Xon – người chủ trì Lễ hội đập trống, ở xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình cho biết: Lễ hội được bắt nguồn từ truyền thuyết khi mảnh đất Ma Coong tổ tiên nhà ông đang ở yên lành thì có một con khỉ ác màu vàng, hằng đêm thường vào rẫy của bà con dân bản ăn lúa, ngô, khoai, sắn.

Từ khi có khỉ ác xuất hiện, bà con dân bản liên tục bị mất mùa, đau ôm triền miên. Già bản và dân làng liền quyết tâm tìm cách đánh đuổi con khỉ ác đi.

Một hôm trăng sáng, khỉ ác lại xuất hiện phá hoại nương rẫy, bà con dân bản liền đánh trống, khua chiêng đánh đuổi khỉ. Tiếng trống, tiếng chiêng cùng với sự giúp đỡ của Giàng, khỉ ác đã phải rời khỏi mảnh đất này và từ đó người dân Ma Coong làm ăn được mùa, con cháu không còn đau ốm, bệnh tật.

Từ đó đến nay, để tưởng nhớ đến tổ tiên và cầu cho bốn mùa mưa thuận gió hòa, làm ăn thuận lợi, con cháu không đau ốm bệnh tật, cứ đến ngày 16 tháng Giêng âm lịch, dân làng lại tổ chức cũng tế linh đình dâng lên thần linh và tổ tiên những của ngon vật lạ có từ vùng đất họ ở. Lễ hội đập trống của người dân tộc Ma Coong có từ khi đó.

Theo phong tục của người Ma Coong, để chuẩn bị cho lễ hội, người dân trong làng bản ai có gì đóng góp nấy, nhưng không thể thiếu gạo nếp để làng nấu rượu hiêng, thứ rượu được nấu bằng nếp và men lá rừng, có màu trắng như sữa, chỉ dùng cúng và mời khách quý. Còn mỗi mâm cỗ của làng không thể thiếu gà, xôi và cá khe làm lễ cúng tổ tiên.

Bộ phận cúng lễ là Già bản Đinh Xon người đứng đầu trong dòng họ, và được coi là chủ đất ở đây. Theo nghi thức, Lễ hội đập trống được tiến hành theo phần Lễ và phần Hội.

Phần Lễ:

Ngày từ chiều, bản Cà Roòng đã đông kín người, bà con của 18 bản làng men theo những con suối mang theo lễ vật về đây dâng lễ. Ai cũng vui tươi, háo hức chuẩn bị cho lễ hội.

Giữa khoảng đất rộng nhất của bản, rượu hiêng, thịt gà, cá, xôi, ngọn cây mây, khúc thân cây đoác và một ít gạo nếp được bày ra sẵn sàng cúng thần linh.

Trong căn nhà chính làm nơi hành lễ, chiếc trống được treo nơi trang trọng nhất. Đêm đến, khi các công việc đã được chuẩn bị xong, mọi người dân bản cùng chờ trăng lên để cúng lễ. Khi trăng vừa nhú lên trên rặng núi sau lưng bản, các mâm cúng và rượu được mang ra sắp đặt sẵn.

Theo già bản Đinh Xon thì mâm cúng thần linh, Giàng và tổ tiên thường có 4 mâm cỗ, 2 mâm dành cúng tổ tiên, 2 mâm dành cúng Giàng và thần linh. Sau khi đầy đủ bà con trong dân bản, trăng lên đỉnh đầu là lúc vào giờ khai lễ.

Già làng Đinh Xon bước vào lễ tế cúng trời đất, cúng Giàng, cúng tổ tiên. Già làng đọc lời khấn cầu cho trời đất mưa thuận gió hòa, Giàng và tổ tiên phù hộ cho dân bản sống yên lành, đoàn kết, làm ăn no đủ, mùa màng bội thu và tất cả mọi người khỏe mạnh, không đau ốm, bệnh tật.

Xong phần hành lễ, lúa gạo được ném ra tứ phía để cầu mong một năm lúa thóc đầy bồ, đầy nương. Sau khi cúng khấn, già làng phát lệnh và Lễ hội đập trống bắt đầu. Lúc này dân bản ùa vào, ai cũng cố tranh được cái dùi để đập trống, cầu mong cho nhà mình được nhiều may mắn. Dùi trống được làm bằng các thân cây mây.

Phần Hội:

Phần Lễ kết thúc, là lúc tiếng trống hội vang lên. Mọi người bắt đầu xúm lại với những ché rượu cần, rượu hiêng cùng mời khách thưởng thức món rượu đặc sản của bản làng.

Những thanh niên khỏe mạnh giành nhau dùi và cùng trổ tài đánh trống mạnh, đánh trống nhanh theo tiếng nhạc, tiếng chiêng. Trống được đánh cho thủng trước khi trời sáng mới thôi, khi đó trời đất mới chứng giám cho lòng thành của mọi người và trong năm mới được mùa màng.

Vừa đánh trống, thanh niên làng bản vừa la vang “Rỏa lữ Giàng ơi!” (sướng quá, vui quá trời ơi). Trống càng sớm thủng thì năm đó mùa màng càng bội thu và thanh niên càng sớm được dắt tay nhau vào rừng tâm tình.

Đêm của “Tình yêu”

Với người dân tộc Ma Coong thì Lễ hội đập trống này không chỉ là Lễ hội cầu mong làm ăn thuận lợi mà còn là đêm của “Tình yêu”. Trong đêm này khi trống vừa thủng, các cặp đôi yêu nhau mà không đến được với nhau hoặc thanh niên trai gái có thể dắt tay nhau vào rừng chuyện trò, tâm sự, thổ lộ những điều nhớ nhung thầm kính.

Lúc này, trong bản chỉ còn người già và trẻ nhỏ vui chơi bên mâm cỗ, ché rượu cần, rượu hiêng. Mỗi năm chỉ có một đêm, đêm của núi rừng, đêm của những câu chuyện tình yêu.

Một đêm không có sự ghen tuông, không có sự giận hờn, chỉ có tình yêu thương nồng nàn của đôi lứa... Chỉ đến khi trời sáng, khi con gà rừng gáy vang thức giấc, mọi người mới bịn rịn rời nhau trở về với cuộc sống thường ngày. Đó cũng là lúc Lễ hội đập trống của người dân Ma Coong  kết thúc, chờ đến ngày Lễ hội năm sau để cùng nhau viết tiếp câu chuyện tình yêu.