Tỷ lệ người hiến tạng sau chết não tại Việt Nam rất thấp

Trước đó vào sáng 18/1, PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, nguyên Bộ Trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch hội hiến mô và bộ phận cơ thể người Việt Nam đã trao quyết định thành lập Chi hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam cho Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức – đơn vị đứng đầu cả nước trong lĩnh vực ghép tạng. Đây là dấu mốc quan trọng để thúc đẩy công tác vận động, để có nhiều hơn nữa nguồn tạng từ người cho chết não, mang đến cơ hội sống cho nhiều người bệnh đang chờ có tạng để được ghép.

PGS-TS Nguyễn Thị Kim Tiến, Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam thông tin, sau 31 năm ghép tạng và 13 năm lấy tạng từ người cho chết não, cả nước đã thực hiện gần 8.000 ca ghép tạng, tuy nhiên chỉ có gần 6% số ca được ghép từ nguồn tạng là người cho chết não (tương đương gần 500 ca); 25% số ca ghép tạng ở VN được thực hiện ở Bệnh viện (BV) Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội).

8.000 trường hợp được ghép tạng ở 25 trung tâm trên cả nước và nước ta đã làm chủ nhiều kỹ thuật khó trong lĩnh vực ghép tạng như ghép thận – tụy, ghép tim – phổi, ghép ruột... Có thể nói, kỹ thuật ghép tạng của nước ta đã ngang hàng các nước trên thế giới.

“Tuy nhiên Việt Nam vẫn chưa có tên trên bản đồ thế giới về ghép tạng vì hội nhập của Việt Nam còn thấp, do nguồn tạng hiến sau chết não trên cộng đồng và vận động tại các bệnh viện rất thấp; tỷ lệ người dân đăng ký hiến tạng thấp nhất thế giới, tỉ lệ người ghép tạng từ người cho chết não cũng thấp” - bà Nguyễn Thị Kim Tiến nói.

PGS-TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia - Bộ Y tế, cho biết tại BV Hữu nghị Việt Đức các năm qua có 107 ca chết não hiến tạng, chiếm tới 70% số ca chết não hiến tạng trên cả nước. Với dân số khoảng 100 triệu dân, tại VN, mỗi năm chỉ có khoảng 10 người chết não hiến tạng, tương đương tỷ lệ người chết não hiến tạng là 0,1/1 triệu dân, trong số các nước có tỷ lệ thấp nhất thế giới. Con số này ở Hàn Quốc là 11/1 triệu dân. Đây cũng là quốc gia có tỷ lệ người chết não hiến tạng cao nhất châu Á.

TS Dương Đức Hùng - Giám đốc Bệnh viện Việt Đức, Chi hội trưởng Chi hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức cho biết  trên 70% số tạng ghép từ người cho chết não được thực hiện tại Bệnh viện Việt Đức. Không chỉ ghép, bệnh viện còn chia sẻ mô, tạng của người hiến cho bệnh viện khác. Nhờ đó, nhiều bệnh nhân giai đoạn cuối được cứu chữa. 

Thực tế, có nhiều người đủ điều kiện hiến mô tạng, nhưng tỷ lệ hiến tạng hiện rất thấp. Công tác vận động chúng ta đã làm nhưng chưa tốt. Việc thay đổi nhận thức của người dân trong thời gian ngắn không phải dễ. Đầu tiên là thay đổi nhận thức của nhân viên y tế và người được trực tiếp giao nhiệm vụ vận động, sau đó mới đến người nhà. 

Bệnh viện đã điều chỉnh một số quy định, nhờ đó trong một tháng có 5 gia đình đã đồng ý hiến mô tạng của người thân, tuy nhiên chỉ có 2 gia đình đủ điều kiện. Nhờ đó, các y bác sĩ đã cứu sống được 8 bệnh nhân. 

Cũng theo TS Hùng, Luật hiến, lấy ghép mô bộ phận cơ thể người và hiến xác hiện còn một số bất cập. Chẳng hạn, trong quy định bắt buộc một người phải đăng ký hiến tạng thì khi không may chết não mới hiến tạng được nhằm đảm bảo tính pháp lý. Tuy nhiên, thực tế, trước đó họ đăng ký nhưng sau đó người nhà không đồng ý thì chúng ta cũng không thể lấy tạng được. 

Vì thế, quy định bắt buộc phải đăng ký hiến tạng không có nhiều giá trị, vô hình chung lại cản trở công tác hiến mô tạng.