Việt Nam - Hoa Kỳ tích cực hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh

Khánh thành công viên thuộc khu vực đã được xử lý sạch dioxin tại sân bay Biên Hòa. (Hình: Đại sứ quán Hoa Kỳ)

Xử lý dioxin sân bay Biên Hòa: 10 năm và 450 triệu USD

Theo thông báo của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam, ngày 27/7, phái đoàn Ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam, thông qua Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), đã công bố trao hợp đồng thầu trị giá 32 triệu USD cho Cty Tetra Tech của Hoa Kỳ trong khuôn khổ dự án xử lý dioxin ở trong và quanh sân bay Biên Hòa.

Theo hợp đồng này, Tetra Tech sẽ tiếp nối việc thiết kế kỹ thuật và thi công, quản lý xây dựng giám sát môi trường với hoạt động xây dựng, xử lý đất và trầm tích ô nhiễm dioxin nhằm giảm nguy cơ phơi nhiễm cho người dân trong khu vực sân bay cũng như các cộng đồng xung quanh, hướng đến mục tiêu của dự án là hoàn trả an toàn toàn bộ diện tích đất để phục vụ các mục đích sử dụng khác nhau.

Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia khắc phục hậu quả chất độc hóa học sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam, năm 2011, Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo Bộ Tư lệnh Phòng không - Không quân (PK - KQ) và các cơ quan, đơn vị chức năng phối hợp USAID thực hiện dự án xử lý môi trường ô nhiễm chất độc dioxin ở khu vực sân bay Đà Nẵng bằng nguồn tài trợ không hoàn lại của Chính phủ Hoa Kỳ và vốn đối ứng của Chính phủ Việt Nam.

Dự án xử lý môi trường ô nhiễm dioxin tại sân bay Đà Nẵng kéo dài 6 năm với kinh phí 110 triệu USD do USAID và Bộ Quốc phòng Việt Nam phối hợp thực hiện.

Bắt đầu triển khai từ tháng 8/2012, dự án xử lý môi trường ô nhiễm dioxin tại sân bay Đà Nẵng được coi là cột mốc quan trọng trong quan hệ song phương giữa hai Chính phủ và giúp cải thiện môi trường sạch và an toàn hơn cho người dân Đà Nẵng.

Dự án đã xử lý thành công hơn 90.000m3 đất, trầm tích ô nhiễm bằng phương pháp khử hấp thụ nhiệt và cô lập an toàn 50.000m3 đất, trầm tích nhiễm dioxin nồng độ thấp. USAID và Bộ Quốc phòng Việt Nam đã tiến hành lấy mẫu đất, trầm tích sau xử lý để khẳng định kết quả xử lý đạt mục tiêu làm sạch. Đất sau xử lý giai đoạn 1 có nồng độ dioxin thấp hơn 9 ppt và giai đoạn 2 có nồng độ còn thấp hơn nữa (<1 ppt), tức là vượt các mục tiêu đã đề ra của dự án.

Kết quả dự án đã chứng minh tính hiệu quả và ý nghĩa trên nhiều lĩnh vực: Môi trường, KT-XH, sức khỏe cộng đồng, đối ngoại... đem lại những bài học kinh nghiệm quý báu trong công tác quản lý, giám sát, vận hành và ứng dụng công nghệ trong hoạt động khắc phục hậu quả chất độc hóa học/dioxin.

Kết quả của dự án cũng đồng thời thể hiện cam kết và sự hợp tác hiệu quả của Chính phủ Hoa Kỳ; đáp ứng sự mong mỏi nhân dân Việt Nam về một môi trường sống không còn bị ô nhiễm chất độc hóa học/dioxin.

Sau khi kết thúc dự án xử lý môi trường ô nhiễm dioxin tại sân bay Đà Nẵng vào tháng 11/2018, dự án xử lý dioxin tại sân bay Biên Hòa được khởi công từ tháng 4/2019, quy mô gấp 4 lần so với dự án tại Đà Nẵng và dự kiến mất 10 năm để hoàn thành. Tổng kinh phí cho dự án 450 triệu USD. Đến nay, Chính phủ Hoa Kỳ đã đóng góp hơn 218 triệu USD trong tổng số 300 triệu USD dự kiến sẽ đóng góp cho dự án này.

Điển hình hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh

Ba năm sau khi USAID hợp tác với Bộ Quốc phòng Việt Nam để xử lý 500.000m³ đất và trầm tích ô nhiễm dioxin tại khu vực sân bay Biên Hòa, cuối 2022, USAID cùng Bộ Quốc phòng Việt Nam đã hoàn thành xử lý dioxin khu đất nằm phía ngoài sân bay Biên Hòa (gần cổng 2) và bàn giao cho địa phương để làm nơi vui chơi giải trí cho cộng đồng, qua đó hoàn thành việc làm sạch khu vực đầu tiên ở sân bay.

Tiếp tục xử lý dioxin tại sân bay Biên Hòa. (Hình: USAID)

Vào tháng 3/2023, tại sân bay Biên Hòa đã diễn ra lễ bàn giao hoàn trả mặt bằng đã xử lý dioxin khu vực Tây Nam sân bay Biên Hòa thuộc dự án giai đoạn 1.

Tại lễ bàn giao, USAID đã công bố kết quả xử lý giai đoạn 1 với 29.383m2, tương đương khối lượng 19.320m3 đất hoàn thổ có hàm lượng dioxin nhỏ hơn 21.5 ppt theo đúng thiết kế được phê duyệt và được đầm nét, tạo mặt bằng thoát nước cũng như trồng cỏ chống xói mòn bề mặt cho Quân chủng PK-KQ.

Trước đó, hai bên đã hoàn thành xử lý dioxin khu đất đầu tiên nằm phía ngoài sân bay Biên Hòa, gần cổng 2. Đồng thời, USAID cũng công bố bản hợp đồng mới nâng tổng mức vốn đầu tư giai đoạn 2 lên đến 300 triệu USD để xử lý và làm sạch đất sân bay Biên Hòa. Khoản tài trợ mới này thể hiện rõ cam kết của Hoa Kỳ với Việt Nam hướng tới kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ đối tác toàn diện năm 2023.

Trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 3/2023, Tổng Giám đốc USAID Samantha Power cùng các quan chức chính phủ Hoa Kỳ và Việt Nam cũng công bố hợp đồng trị giá 73 triệu USD được USAID trao cho Cty xử lý môi trường Nelson Environmental Remediation USA để thiết kế, xây dựng và vận hành một khu xử lý phục vụ việc làm sạch đất và trầm tích ô nhiễm dioxin tại sân bay Biên Hòa.

Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đánh giá cao nỗ lực và kết quả hợp tác của phía Hoa Kỳ, nhất là USAID với các ban, bộ, ngành của Việt Nam trong triển khai thực hiện dự án xử lý ô nhiễm dioxin khu vực sân bay Biên Hòa giai đoạn 1.

Công tác khắc phục hậu quả chất độc hóa học dioxin sau chiến tranh tại các sân bay Việt Nam vẫn tiếp tục đặt ra các yêu cầu với khối lượng công việc rất lớn, cần có sự chung tay, hỗ trợ, giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, trong đó có Hoa Kỳ. Thượng tướng Chiến nhấn mạnh: “Cùng với dự án xử lý dioxin tại sân bay Đà Nẵng, dự án xử lý ô nhiễm dioxin tại sân bay Biên Hòa là những dự án điển hình cho sự hợp tác giữa Chính phủ Hoa Kỳ và Việt Nam trong khắc phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam”.

Lam Hạnh