Bộ LĐ-TB&XH đề xuất 2 phương án khi rút bảo hiểm xã hội một lần

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) vừa trình Chính phủ Dự thảo Luật BHXH sửa đổi, trong đó nội dung được nhiều người lao động quan tâm là quy định về rút BHXH một lần.

Về quy định hưởng BHXH một lần, trong Dự thảo luật BHXH (sửa đổi) nêu ra 2 phương án.

-Phương án 1: Giữ nguyên quy định hiện hành. Cụ thể, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, người lao động sẽ được rút BHXH một lần.

-Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất.

Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu.

Như vậy, với phương án này, người lao động chỉ được rút tối đa không quá 50% tiền BHXH một lần nếu chưa đủ tuổi hưu. Phần còn lại sẽ được bảo lưu và người lao động sẽ nhận lại khi đủ tuổi nghỉ hưu.

Mức hưởng một lần căn cứ trên số năm lao động đóng BHXH. Mỗi năm được tính bằng 1,5 tháng bình quân tiền lương đóng BHXH cho những năm trước 2014; bằng 2 tháng bình quân tiền lương đóng cho những năm từ 2014 trở đi. Lao động đóng BHXH dưới một năm, mức hưởng tối đa bằng 2 tháng bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Với lao động tham gia BHXH tự nguyện, mức hưởng một lần không bao gồm tiền ngân sách hỗ trợ cho những năm đóng.

Với người ra nước ngoài định cư, mắc bệnh hiểm nghèo hoặc sau một năm không tham gia hệ thống mà đóng dưới 20 năm BHXH thì có thể lựa chọn nhận trợ cấp hàng tháng nếu không muốn rút một lần. Mức hưởng được tính toán trên số năm đóng và nền tiền lương đóng mỗi tháng.

Theo Bộ LĐ-TB&XH, việc đưa ra phương án 2 nhằm khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu.

Khi thực hiện Luật BHXH năm 2014, vấn đề rút BHXH một lần được rất nhiều lao động, nhất là công nhân các khu công nghiệp, khu chế xuất quan tâm và phát sinh nhiều vướng mắc trong thực tế. Do đó, điều 60 Luật BHXH năm 2014 phải tạm dừng thi hành.

Trong giai đoạn 2016-2020, bình quân mỗi năm có khoảng gần 750.000 người rút BHXH một lần. Đặc biệt, số người hưởng BHXH một lần có xu hướng gia tăng từng năm. Đáng chú ý, khoảng 10% lao động rút một lần có thời gian đóng BHXH từ đủ 10 năm trở lên. Thực tế này đang đặt ra thách thức đối với mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội và đây cũng là nguyên nhân dẫn đến độ bao phủ đối tượng hưởng lương hưu tăng chậm.

Nguyên nhân của việc gia tăng số người rút BHXH một lần là họ gặp khó khăn về tài chính, phải đối mặt với các nhu cầu tài chính trước mắt như trang trải cho gia đình, đầu tư cho con học, nợ nần, chi phí sinh hoạt sau mất việc làm… Bên cạnh đó, quy định về thời gian đóng BHXH 20 năm để đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí là quá dài, không phù hợp với khả năng tạo và duy trì việc làm cho người lao động của nền kinh tế và điều kiện hưởng BHXH một lần quá dễ dàng.

Chính vì vậy, trong dự thảo Luật BHXH lần này đã đề xuất rút thời gian đóng BHXH từ 20 năm xuống 15 năm và bảo lưu sẽ được một số quyền lợi liên quan đến bảo hiểm y tế…

Liên quan đến vấn đề này, ông Bùi Sĩ Lợi, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội Quốc hội cho biết: “Cả hai phương án đều có ưu điểm và nhược điểm. Với phương án giữ nguyên sẽ tạo cơ hội cho người lao động khi họ rất khó khăn cần thiết rút số tiền đó. Về nguyên tắc đó là tiền của họ và họ có quyền được rút.

Nhưng lợi thì ít, hại thì nhiều vì hệ thống an sinh xã hội thể hiện sự đảm bảo lâu dài khi người lao động không còn khả năng lao động, về hưu, lúc đó phải có nguồn để sống, không thể dựa vào Nhà nước hay nhờ vả con cái được. Và điều này còn dựa trên quy định của hiến pháp, quyền con người “Công dân Việt Nam có quyền được đảm bảo an sinh xã hội”, vậy an sinh xã hội đó thể hiện ở 2 phía Nhà nước hỗ trợ và người lao động đóng góp, để làm sao không có xã hội chênh lệch giàu nghèo và ai cũng có cuộc sống không bị bỏ lại phía sau. Bất lợi của việc rút 1 lần nhiều hơn là cái lợi mang lại trước mắt”.

Về phương án 2 "rút 50%", ông Sĩ Lợi cho rằng, có 1 ưu điểm cơ bản, là khi rất khó khăn, người lao động vẫn rút được 50% để giải quyết vấn đề trước mắt, còn lại 50% bổ sung khi về già. Và trong quá trình phát triển, nếu có điều kiện, người lao động tiếp tục đóng thêm vào để khi về hưu vẫn có thu nhập lương hưu cao hơn.

Ông Lợi cũng cho biết, trước đây cũng đã tính toán về việc chỉ cho người lao động rút BHXH 1 lần 8% (tỉ lệ người lao động đóng) và không được rút 14% (tỉ lệ người sử dụng lao động đóng BHXH), tuy nhiên chưa hợp lý.

“Chúng ta nên lấy ý kiến của người lao động và người dân về vấn đề này. Tuy nhiên, theo tôi, phương án 2 có lẽ ưu việt hơn”, ông Lợi nói.

Hạnh (T/h)