Điều trị đau mạn tính bằng thuốc chống trầm cảm

1. Gia tăng tình trạng dùng thuốc chống trầm cảm để trị đau mạn tính

Ước tính, cứ 5 người thì có 1 người bị đau mạn tính trên toàn cầu. Nhiều loại thuốc chống trầm cảm đã được kê đơn để giảm đau mạn tính.

Ở Úc, thuốc chống trầm cảm duy nhất được chấp thuận để điều trị cơn đau là duloxetine, được chấp thuận cho chứng đau dây thần kinh do bệnh đái tháo đường.

Amitriptyline được chấp thuận ở Vương quốc Anh để điều trị một số tình trạng đau, chẳng hạn như đau dây thần kinh, đau đầu do căng thẳng và chứng đau nửa đầu, nhưng lại không được chấp thuận để điều trị bất kỳ tình trạng đau nào ở Úc.

Thuốc chống trầm cảm ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI) như duloxetine đã được chứng minh là có hiệu quả đối với hầu hết các tình trạng đau, như đau lưng, viêm xương khớp gối, đau sau phẫu thuật, đau cơ xơ hóa và đau dây thần kinh.

Ngược lại, thuốc chống trầm cảm ba vòng (như amitriptyline) là thuốc được sử dụng phổ biến nhất để điều trị cơn đau trong thực hành lâm sàng, nhưng đánh giá cho thấy, vẫn chưa rõ chúng hiệu quả hoạt động như thế nào và liệu chúng có tác dụng đối với hầu hết các tình trạng đau hay không.

Thống kê cho thấy, việc sử dụng thuốc chống trầm cảm đã tăng gấp đôi ở các nước thuộc Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế OECD (gồm 38 nước) từ năm 2000 đến năm 2015. Một trong những yếu tố góp phần vào sự gia tăng này là việc sử dụng các đơn thuốc chống trầm cảm để giảm đau. Hiện tại, việc dùng thuốc chống trầm cảm để giúp kiểm soát cơn đau mạn tính là tình trạng phổ biến nhất dẫn đến việc dùng thuốc chống trầm cảm trị đau mạn tính, thậm chí còn nhiều hơn cả điều trị trầm cảm.

2. Cẩn trọng khi dùng thuốc chống trầm cảm để giảm đau

Một nghiên cứu của các nhà khoa học quốc tế đã phát hiện ra rằng, một số loại thuốc chống trầm cảm có hiệu quả trong việc điều trị một số tình trạng đau, nhưng những loại khác thì không hiệu quả hoặc hiệu quả chưa rõ ràng.

Nghiên cứu đã xem xét tính an toàn và hiệu quả của thuốc chống trầm cảm trong điều trị chứng đau mạn tính, thông qua 26 đánh giá có hệ thống từ năm 2012 đến năm 2022 với hơn 25.000 người tham gia. Tất cả những người này đều có sử dụng 8 nhóm thuốc chống trầm cảm cho 22 tình trạng đau bao gồm: Đau lưng, đau cơ xơ hóa, đau đầu, đau sau phẫu thuật và hội chứng ruột kích thích...

Các nhà khoa học trên toàn thế giới đã có nhiều lưu ý trong việc sử dụng thuốc chống trầm cảm để điều trị cơn đau. Hướng dẫn năm 2021 về kiểm soát cơn đau nguyên phát mạn tính đã khuyến cáo, không nên sử dụng thuốc giảm đau ngoại trừ thuốc chống trầm cảm. Hướng dẫn khuyến nghị dùng các loại thuốc chống trầm cảm khác nhau, như: Amitriptyline, citalopram, duloxetine, fluoxetine, paroxetine hoặc sertraline cho người lớn bị đau nguyên phát mạn tính.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, cần có một cách tiếp cận khác khi kê đơn thuốc chống trầm cảm để giảm đau. Bởi việc đề xuất một danh sách các thuốc chống trầm cảm mà không xem xét cẩn thận bằng chứng cho từng loại thuốc chống trầm cảm đối với các tình trạng đau khác nhau có thể khiến các bác sĩ lâm sàng và bệnh nhân hiểu lầm rằng tất cả các thuốc chống trầm cảm đều có hiệu quả như nhau.

Phát hiện này cho thấy, các bác sĩ cần cân nhắc trước khi quyết định kê đơn thuốc chống trầm cảm để kiểm soát cơn đau mạn tính cho bệnh nhân.

Các chuyên gia cho hay, có nhiều lựa chọn điều trị cơn đau và không nên chỉ dựa vào thuốc giảm đau. Một số loại thuốc giảm đau có thể có vai trò kiểm soát cơn đau, nhưng chỉ nên được coi là một phần của giải pháp. Đối với một số tình trạng đau, có thể áp dụng một số biện pháp không dùng thuốc như tập thể dục, vật lý trị liệu và thay đổi lối sống…

 Vân Hoàng