Bộ Y tế phản hồi đề nghị của TP HCM về nuôi cấy SARS-CoV-2

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động ngày 1-2, GS-TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cho biết Bộ Y tế đã nhận được thông tin phản ánh của một số cơ quan báo chí liên quan đến kiến nghị nuôi cấy virus SARS-CoV-2 trong phòng xét nghiệm An toàn sinh học cấp III ở TP HCM. Cùng ngày, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) đã có văn bản gửi Giám đốc Sở Y tế TP HCM liên quan đến thông tin phản ánh nói trên.

Báo cáo việc kiểm tra phòng thí nghiệm

Theo đó, Cục Y tế dự phòng đề nghị Sở Y tế TP HCM khẩn trương rà soát, chỉ đạo thực hiện việc cung cấp tài liệu, kết luận về cuộc họp kiểm tra phòng chống dịch bệnh ngày 31-1 vừa qua giữa Sở Y tế các đơn vị liên quan, trong đó bao gồm nội dung đề xuất cụ thể tài liệu liên quan về thực hiện nuôi cấy virus SARS-CoV-2.

Cũng tại văn bản này, Cục Y tế dự phòng cho biết ngày 13-1 có nhận được Công văn số 23/BVNĐ-XN ngày 5-1 của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP HCM kèm theo hồ sơ đề nghị cấp lại Giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn an toàn sinh học cấp III tại bệnh viện.

Trong báo cáo năm 2022, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới cũng cho biết không thực hiện xét nghiệm SARS-CoV-2, chưa có quy trình thực hành liên quan đến hoạt động nuôi cấy, phân lập virus SARS-CoV-2, trình cấp thẩm quyền phê duyệt. Cục Y tế dự phòng đề nghị Sở Y tế TP HCM chỉ đạo cung cấp, báo cáo việc thực hiện kiểm tra, thanh tra Phòng xét nghiệm An toàn sinh học cấp III của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP HCM theo quy định.

Trước đó, ngày 31-1, tại buổi làm việc với Bộ Y tế, TS-BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Phó Giám đốc Sở Y tế TP HCM, đã kiến nghị với bộ về việc cho phép nuôi cấy virus SARS-CoV-2. Theo bác sĩ Châu, trong giai đoạn dịch COVID-19, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới và Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) đã 2 lần có công văn kiến nghị Bộ Y tế cho phép nuôi cấy SARS-CoV-2 trong phòng thí nghiệm (labo) của OUCRU đóng tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới.

"Hiện tình hình dịch COVID-19 ổn, SARS-CoV-2 có khắp nơi trong cộng đồng. Do đó, một lần nữa Sở Y tế TP HCM kiến nghị Viện Pasteur TP HCM tham mưu Bộ Y tế cho phép thành phố nuôi cấy SARS-CoV-2" - bác sĩ Châu đề xuất.

Độ an toàn cao

Chia sẻ về ý nghĩa việc nuôi cấy virus SARS-CoV-2 trong phòng thí nghiệm, nguồn tin của Báo Người Lao Động tại OUCRU cho biết để đánh giá khả năng bảo vệ của kháng thể đối với virus SARS-CoV-2 thì phải nuôi để xem kháng thể đó có chống lại virus hay không, có ngăn cản virus xâm nhiễm tế bào hay không. Điều này không thể thực hiện trên động vật mà phải sử dụng tế bào để nuôi virus.

"Người chích ngừa hay nhiễm bệnh ai cũng có kháng thể, tuy nhiên, virus tiến hóa liên tục nên phải nuôi cấy để xem xét kháng thể có khả năng trung hòa với virus đang lưu hành không. Ví dụ, trước đây nhiễm biến chủng A, giờ nhiễm biến chủng B thì kháng thể chống biến chủng A có kháng lại biến chủng B hay không. Để làm được điều này cần phải đánh giá qua mô hình tế bào mới biết được hiệu quả hay không. Bên cạnh đó, nếu chỉ đo kháng thể bằng các phương pháp thông thường thì khó nói kháng thể đó có giúp bảo vệ mình khỏi biến chủng mới hay không" - đại diện đơn vị này giải thích.

Bác sĩ Nguyễn Văn Vĩnh Châu cho biết việc nuôi cấy được SARS-CoV-2 sẽ thực hiện được kỹ thuật phản ứng miễn dịch trung hòa. Kỹ thuật này cho phép đánh giá chính xác hiệu quả bảo vệ của kháng thể đối với các biến thể khác nhau của SARS-CoV-2. Qua đó cung cấp thêm các dữ liệu về mức độ bảo vệ của tình trạng miễn dịch cá thể và miễn dịch cộng đồng hiện nay tại TP HCM để góp phần đưa ra các chính sách về tiêm chủng vắc-xin phù hợp.

Về lo ngại phòng thí nghiệm nuôi cấy virus SARS-CoV-2 có an toàn hay không, chuyên gia OUCRU khẳng định: "An toàn sinh học tại đây được kiểm soát nhiều tầng, nhiều lớp từ khẩu trang, đồ bảo hộ, găng tay. Bên cạnh đó, hằng năm đơn vị cũng được Bộ Y tế kiểm tra, đánh giá, sau đó khẳng định an toàn mới được vận hành. Ngoài ra, trong 1 năm, nhân viên tại phòng cũng được tập huấn nhắc lại, bảo đảm các yêu cần về kỹ thuật, đào tạo; đồng thời được kiểm tra sức khỏe định kỳ".

Trước lo ngại về virus phát tán, chuyên gia này cho rằng hiện virus SARS-CoV-2 có khắp nơi tại cộng đồng. Đặc biệt, khi nuôi cấy chỉ để tìm kháng thể trung hòa, không tạo ra biến chủng mới, không thay đổi biến đổi di truyền nên việc này an toàn, không đáng lo.

TS-BS Phạm Hùng Vân, Chủ tịch Liên chi hội Vi sinh Lâm sàng TP HCM, cũng cho rằng kiến nghị của TP HCM là hợp lý và không có gì đáng ngại về mặt an toàn. Trước thắc mắc về việc biến thể XBB của Omicron hiện nay có thật sự là nguy cơ nếu việc nuôi cấy SARS-CoV-2 được thực hiện, bác sĩ Vân giải thích đây không phải là biến thể hoàn toàn mới, bản chất nó cũng là Omicron. Hiện nay, trên thế giới vẫn chưa có bằng chứng XBB độc hơn và gây bệnh nặng hơn.

Theo nghiên cứu tại TP HCM, có trên 90% người dân đã nhiễm bệnh và thời kỳ nhiễm nhiều nhất là từ sau Tết 2022 - thời điểm lưu hành biến thể Omicron. "Chúng ta đã đạt được miễn dịch cộng đồng. Vì vậy, XBB dù có lây nhanh hơn nữa cũng khó tái nhiễm để bùng phát đại dịch. Tuy nhiên, việc đeo khẩu trang vẫn là cần thiết để ngăn nhiễm trùng hô hấp, không chỉ ngừa COVID-19 mà còn phòng nhiều bệnh khác" - bác sĩ Vân phân tích.