Dịch sởi rình rập vì thiếu vắc-xin

Sở Y tế TP HCM vừa có văn bản khẩn gửi UBND TP HCM và Bộ Y tế báo cáo về tình hình cung ứng vắc-xin sởi và DPT (bạch hầu - ho gà - uốn ván). Hai loại vắc-xin này thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng (miễn phí) cho trẻ em.

Tiêm dịch vụ tốn kém

Nhu cầu vắc-xin sởi và DPT tại TP HCM là hơn 8.000 liều/tháng cho mỗi loại. Khi nguồn cung 2 loại vắc-xin trên bị gián đoạn, Sở Y tế đã 3 lần gửi công văn (tháng 6, 8 và 9-2022) báo cáo Bộ Y tế và đề nghị bộ chỉ đạo chương trình tiêm chủng quốc gia phân bổ kịp thời. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có nguồn vắc-xin cung cấp cho thành phố.

Sau 3 lần đưa con đến trạm y tế tiêm vắc-xin DPT, chị Phạm Thị Trang (30 tuổi; ngụ TP Thủ Đức, TP HCM) đành phải cho con về vì vẫn chưa có vắc-xin để tiêm.

"Năm ngoái do ảnh hưởng dịch COVID-19 nên năm nay khi con được 5 tuổi tôi đưa đi tiêm vắc-xin DPT. Tuy nhiên, đến trạm y tế thì nhiều lần được thông báo hết vắc-xin, phải chờ và không biết chờ đến khi nào. Nếu hoãn nữa, tôi cũng lo cho sức khỏe của con vì cháu đi học, nhiều nguy cơ nhiễm bệnh. Vì vậy, tôi đành đưa con đi tiêm vắc-xin dịch vụ. Giá một liều tiêm hơn 400.000 đồng" - chị Trang cho biết.

Chị Nguyễn Thị Phương (36 tuổi; ngụ quận Bình Thạnh, TP HCM) có con 9 tháng tuổi, đến thời điểm tiêm vắc-xin sởi theo khuyến cáo. "Tuy nhiên, hiện đã hết vắc-xin nên tôi phải đăng ký tiêm dịch vụ cho con để bảo đảm sức khỏe" - chị Phương nói.

Nhiều phụ huynh cho rằng chi phí vài trăm ngàn đồng/mũi tiêm cho trẻ nhỏ không phải là dễ dàng, đặc biệt với những gia đình lao động nuôi con nhỏ trong điều kiện vật giá leo thang như hiện nay.

Bác sĩ Lê Thành Nam - phụ trách Trạm Y tế phường Hiệp Bình Chánh, TP Thủ Đức - cho biết từ 2-3 tháng nay, vắc-xin sởi đơn và DPT bị thiếu. Nhiều phụ huynh đến trạm tiêm cho con nhưng phải về chờ. Trạm đã tư vấn phụ huynh có thể chờ hoặc hướng dẫn họ tiêm dịch vụ để bảo đảm an toàn cho trẻ.

Tương tự, y sĩ Ngô Thị Minh Thu - Trưởng Trạm Y tế phường 22, quận Bình Thạnh - cho biết vắc-xin sởi đơn tháng trước bị ngưng một thời gian nhưng hiện trạm đã có vắc-xin tiêm cho trẻ, còn vắc-xin DPT đã hết từ mấy tuần trước.

Theo bác sĩ Lê Hồng Nga, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP HCM, vắc-xin phòng bệnh sởi và DPT nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng do Việt Nam sản xuất. Đối với vắc-xin sởi gồm 2 liều, liều thứ nhất được tiêm khi trẻ đủ 9 tháng và liều thứ 2 khi trẻ 18 tháng. "Đây không phải lần đầu tiên thiếu vắc-xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Tuy nhiên, đợt này kéo dài hơn so với những lần trước" - bác sĩ Nga nói.

Bác sĩ Nga cho biết thời điểm khuyến cáo tiêm vắc-xin cho trẻ là thời điểm bảo vệ tốt nhất. Việc gián đoạn sẽ không ảnh hưởng trực tiếp nhưng tăng nguy cơ nhiễm bệnh cho trẻ. Nếu trẻ 9 tháng tuổi chưa được tiêm vắc-xin sởi vì nhiều lý do thì sẽ được mời tiêm sớm nhất ngay khi có vắc-xin. Đặc biệt, gia đình phải có biện pháp phòng ngừa bệnh cho trẻ như giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay sạch trước khi tiếp xúc với trẻ. "Tuy nhiên, về phương diện cộng đồng, khi tỉ lệ người không được bảo vệ bằng vắc-xin càng nhiều thì nguy cơ bệnh lây nhiễm trong cộng đồng xảy ra càng lớn. Lúc này có khả năng sẽ dẫn đến bùng phát dịch" - bác sĩ Nga nhấn mạnh.

Nguy cơ bùng phát dịch sởi

Theo Sở Y tế TP HCM, hiện thành phố đang thiếu 2 loại vắc-xin là sởi đơn dùng để tiêm cho trẻ đủ 9 tháng tuổi và DPT để tiêm cho trẻ đủ 18 tháng tuổi. Các mũi vắc-xin cơ bản có thành phần bạch hầu - ho gà - uốn ván lúc trẻ được 2-3-4 tháng tuổi vẫn đủ cung ứng. Tuy nhiên, đáng lo ngại nhất là do gián đoạn cung ứng vắc-xin sởi nên nguy cơ tái bùng phát dịch trong năm nay là rất lớn.

Theo yêu cầu của ngành y tế, tỉ lệ bao phủ vắc-xin sởi phải đạt ít nhất 95% ở trẻ dưới 1 tuổi để có thể kiểm soát được dịch sởi. Đáng lưu ý, cứ 4 năm/lần, dịch sởi lại xảy ra theo chu kỳ, lần gần nhất là năm 2018-2019.

Tính đến tháng 8-2022, trẻ sinh năm 2020 có tỉ lệ tiêm nhắc vắc-xin sởi mũi 2 (lúc 18 tháng tuổi) chỉ đạt 75,3%; trẻ sinh năm 2019 tỉ lệ tiêm vắc-xin sởi mũi 2 đạt 83,6%. Ngoài ra, tỉ lệ tiêm vắc-xin sởi mũi 1 cho trẻ sinh năm 2021 vẫn chưa đạt do nguồn vắc-xin bị gián đoạn, chỉ đạt 79,9%. Như vậy, ngoài chu kỳ 4 năm theo thông lệ, việc tỉ lệ trẻ tiêm vắc-xin sởi không đạt, nay lại gián đoạn nguồn cung ứng nên nguy cơ dịch sởi tái bùng phát là rất lớn.