Việt Nam khẳng định cần đối thoại nhằm chấm dứt hiểm họa hạt nhân trên thế giới 

Tại phiên khai mạc, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres đã nêu quan ngại về xu thế căng thẳng địa chính trị gia tăng, cạnh tranh và nghi ngại giữa các quốc gia đang thay thế đối thoại và đoàn kết quốc tế, nguy cơ hạt nhân bị đẩy lên ở mức chưa từng thấy kể từ đỉnh điểm đối đầu trong Chiến tranh Lạnh, trong bối cảnh các quốc gia chi hàng trăm tỷ USD củng cố kho vũ khí hạt nhân của mình. Hiện trên thế giới có tổng cộng 13.000 đầu đạn hạt nhân. 

Tổng Thư ký Guterres đề xuất 5 lĩnh vực hành động gồm củng cố Hiệp ước; loại bỏ hoàn toàn vũ khí hạt nhân; giải quyết căng thẳng tại khu vực Trung Đông và châu Á; thúc đẩy sử dụng công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình, qua đó góp phần triển khai các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) và thực hiện các cam kết của Hiệp ước chưa được hoàn thành.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hà Kim Ngọc khẳng định chủ trương, chính sách nhất quán của Việt Nam là thúc đẩy cân bằng cả 3 trụ cột của Hiệp ước là không phổ biến vũ khí hạt nhân, kêu gọi các quốc gia loại bỏ hoàn toàn vũ khí hạt nhân và nhấn mạnh quyền của các quốc gia sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình.

Thứ trưởng cho rằng các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân có trách nhiệm chính trong việc thúc đẩy giải trừ kho vũ khí này; khẳng định Việt Nam đã thực hiện nghiêm túc và có trách nhiệm các nghĩa vụ quốc gia trong khuôn khổ Hiệp ước NPT cũng như các cam kết quốc tế quan trọng khác trong lĩnh vực này, trong đó có việc thúc đẩy Hiệp ước khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ) và các Nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an (HĐBA), góp phần vào việc duy trì hòa bình khu vực và quốc tế.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng cho rằng các nước cần dành ngân sách cho việc phát triển công nghệ hạt nhân nhằm ứng phó trước các thách thức quốc tế ngày nay như khủng hoảng lương thực và năng lượng, y tế và biến đối khí hậu.

NPT là hiệp ước quan trọng và có vai trò trung tâm trong các cơ chế quốc tế về chống phổ biến vũ khí hạt nhân với 191 quốc gia thành viên, bao gồm cả 5 quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân là thành viên thường trực HĐBA LHQ. 

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng dẫn đến xung đột vũ trang và quan ngại về chạy đua vũ trang mới trên thế giới, Hội nghị kiểm điểm lần này thu hút sự quan tâm rộng rãi của cộng đồng quốc tế với sự tham dự của Thủ tướng Nhật Bản, Thủ tướng Fiji, cùng gần 50 Bộ trưởng và cấp tương đương của các quốc gia thành viên và lãnh đạo LHQ và Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). 

Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí hạt nhân (NPT) năm 1968 có 191 thành viên; 5 nước không phải thành viên là Ấn Độ, Israel, Pakistan, Nam Sudan và Triều Tiên (rút khỏi NPT năm 2003). Kể từ khi NPT có hiệu lực năm 1970, Hội nghị Kiểm điểm NPT được tổ chức 5 năm/lần nhằm bàn về các biện pháp thúc đẩy việc thực hiện và tăng cường tính phổ cập của Hiệp ước, trong đó năm 1995 Hội nghị đã thông qua việc gia hạn vĩnh viễn Hiệp ước NPT. Hội nghị NPT lần này diễn ra từ ngày 1/8 đến hết ngày 26/8.