Đuối nước – “cơn ác mộng” trong những ngày hè

Chỉ từ đầu hè đến nay, khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận điều trị cho gần 10 trẻ đuối nước, trong đó có những trẻ tổn thương phổi nặng, suy đa tạng phải lọc máu, thậm chí có trẻ tử vong.

Trẻ tổn thương phổi nặng, nguy kịch do đuối nước

Tại khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương, bé trai V.A. (12 tuổi, ở Hải Dương) vẫn đang hôn mê trên giường bệnh sau khi bị đuối nước. Qua khai thác bệnh sử, các bác sĩ cho biết, chiều 23/7 trẻ bị rơi xuống nước khi đang chơi ở ao nuôi cá. Trẻ được đưa lên bờ với biểu hiện tím tái. Gia đình đã thực hiện sơ cứu tại chỗ và đưa trẻ đến Bệnh viện Đa khoa Tỉnh cấp cứu trong tình trạng lơ mơ, kích thích. Tại đây, trẻ đã được đặt ống nội khí quản, dùng thuốc vận mạch rồi chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục theo dõi và điều trị.

Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, trẻ nhập viện trong tình trạng suy tuần hoàn, suy hô hấp nặng, SP02 67%, chảy máu nhiều qua ống nội khí quản. Các bác sĩ đã nhanh chóng tiến hành biện pháp hồi sức tích cực cho trẻ như: thở máy, duy trì thuốc vận mạch liều cao, lọc máu, tiêm kháng sinh và điều trị chống phù não. Tuy nhiên tiên lượng của trẻ vẫn rất nặng.

Một trường khác cũng đang được điều trị đuối nước tại khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương là bé N.B. (Hà Nội), bố bé cho biết, khi bé đang đi chơi cùng gia đình thì bị trượt chân ngã xuống bể bơi, chỉ sau vài phút không thấy con, gia đình tá hoả đi tìm thì thấy trẻ đang nằm úp mặt xuống đáy bể.

Trẻ được đưa lên bờ trong tình trạng bất tỉnh, tím tái. Gia đình và nhân viên cứu hộ đã nhanh chóng tiến hành cấp cứu tại chỗ cho trẻ. Rất may mắn, sau gần 1 tuần được các bác sĩ điều trị tích cực, sức khỏe của bé N.B đã dần ổn định và chuẩn bị được ra viện.

Cấp cứu tại chỗ đúng cách

Theo PGS.TS Tạ Anh Tuấn – Trưởng khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương, đuối nước là tai nạn thường gặp ở trẻ em. Trẻ bị đuối nước có thể ngạt thở, dẫn đến tử vong nhanh chóng.

Phần lớn trẻ bị đuối nước tử vong hoặc có các biến chứng nặng như: suy hô hấp, viêm phổi, hoặc di chứng tổn thương não do thiếu oxy kéo dài là do không được cấp cứu hoặc cấp cứu không đúng cách. Những thao tác đầu tiên của cấp cứu hồi sức ban đầu góp phần quan trọng trong việc cứu sống tính mạng của trẻ.

Trẻ bị đuối nước sau khi đưa lên bờ có thể tỉnh hoặc bất tỉnh, cần tiến hành cấp cứu tại chỗ ngay lập tức như sau:

Đặt trẻ nằm ngửa trên mặt phẳng trong tư thế đầu thấp. Cởi bỏ quần áo bị ướt và giữ ấm cho trẻ bằng chăn mền hoặc vải, áo quần khô để tránh trẻ bị hạ thân nhiệt.

Cần đảm bảo đường thở thông thoáng bằng việc lấy sạch đờm dãi và các dị vật ở miệng và mũi. Khi thực hiện, người cứu hộ cần hết sức bình tĩnh, không làm tổn thương thêm đường hô hấp của trẻ.

Đánh giá trẻ bằng cách nhìn nghe và cảm nhận: lay gọi, quan sát lồng ngực trẻ, nếu không thấy di động hoặc nếu trẻ bất tỉnh, cần tiến hành hồi sức tim phổi ngay lập tức.

Thực hiện hô hấp nhân tạo bằng cách hà hơi thổi ngạt liên tục 2 lần (hình 1) cùng với xoa bóp tim ngoài lồng ngực: hai bàn tay chồng lên nhau và đặt giữa ngực trẻ, ấn mạnh xuống khoảng 2 – 3 cm với nhịp điệu 2 lần/giây (hình 2)

Ngay sau khi hô hấp nhân tạo cần kiểm tra mạch đập của trẻ tại một trong các vị trí như mạch quay ở cổ tay, mạch cảnh ở cổ và mạch bẹn hoặc sờ vào lồng ngực trái để cảm nhận xem tim còn đập không. Khi không bắt được mạch hoặc thấy tim ngừng đập cần tiến hành ép tim ngoài lồng ngực kèm theo hô hấp nhân tạo.

Trong trường hợp trẻ còn tỉnh táo, cần đặt trẻ tư thế dẫn lưu nghiêng đầu trẻ sang bên, trẻ có thể tự thở trở lại. Cần gọi hỗ trợ cấp cứu 115 hoặc các chuyên gia/bác sĩ quen biết.

Những hành động có thể làm cho tình trạng của trẻ nặng hơn

Vác ngược trẻ chạy sẽ làm cho các dịch ở dạ dày trào ngược hít vào đường thở.

Khi xoa bóp tim ngoài lồng ngực hãy bình tĩnh không ấn ngực quá mạnh sẽ gây chấn thương phổi.

Các cơ sở y tế tiếp nhận trẻ đuối nước ban đầu khi điều trị tuân thủ nguyên tắc ABCs, hội chẩn với các chuyên gia trong quá trình cấp cứu trẻ, chỉ chuyển viện khi bệnh nhân ổn định, liên hệ trước với bệnh viện định chuyển đến, vận chuyển bệnh nhân an toàn.

Gia đình bệnh nhi cần bình tĩnh hợp tác với cơ sở y tế điều trị, khi bệnh nhi ổn định về các chỉ số sinh tồn mới được chuyển đi, nếu không sẽ làm cho tình trạng tổn thương não của trẻ nặng hơn.

Người cứu nếu không biết bơi, không nên cố gắng nhảy xuống nước sẽ nguy hiểm tính mạng.

Làm gì để phòng tránh đuối nước?

Để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy đến với trẻ em do đuối nước, việc nâng cao ý thức cảnh giác của những người chịu trách nhiệm chăm sóc trẻ và cộng đồng là điều vô cùng cần thiết. PGS.TS Tạ Anh Tuấn khuyến cáo, nhà trường và gia đình nên có các chương trình dạy kỹ năng sống cho trẻ đặc biệt là dạy bơi cho các cháu.

Các phụ huynh chú ý khi cho trẻ đến các bể bơi cần giám sát trẻ cẩn thận, đặc biệt ở các bể bơi hiện nay thiết kế có các độ sâu khác nhau, khi tắm trẻ mải nghịch sẽ bị hụt chân vào khu vực nước sâu gây đuối nước. Không để trẻ đi bơi một mình mà không có người lớn biết bơi đi kèm để giám sát trẻ. Khi đi bơi tuân thủ các biển chỉ dẫn nguy hiểm và các nội quy ở bể bơi, bãi tắm.